«Έχουμε να κάνουμε μια επιλογή», δήλωσε ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ, προσερχόμενος σε μια από τις πιο σημαντικές συνόδους κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης της τελευταίας γενιάς. «Χρήματα σήμερα ή αίμα αύριο. Και δεν μιλάω μόνο για την Ουκρανία. Μιλάω για την Ευρώπη», είπε σε αυστηρό τόνο. Ο Τουσκ εννοούσε ότι η ελευθερία των Ευρωπαίων διακυβεύεται στα πεδία μάχης της Ουκρανίας: οι χώρες της ΕΕ μπορούν είτε να πληρώσουν για να σταματήσουν τον Βλαντιμίρ Πούτιν τώρα, είτε να πολεμήσουν όταν ο ρωσικός στρατός εισβάλλει σε ευρωπαϊκές χώρες στο μέλλον.
Τελικά, τι είναι διατεθειμένα να συνεισφέρουν τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ για να σώσουν την Ουκρανία και τους εαυτούς τους;
Σύμφωνα με ανάλυση του Politico, η σύνοδος κορυφής που διεξήχθη στις Βρυξέλλες - ολοκληρώθηκε τα ξημερώματα της Παρασκευής - έδωσε την απάντηση: ιδανικά, τα χρήματα κάποιου άλλου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Έπειτα από ώρες διαπραγματεύσεων, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατέληξαν σε συμφωνία για κοινό δανεισμό από τις αγορές - ύψους 90 δισεκατομμυρίων ευρώ - προκειμένου να κρατήσουν την Ουκρανία ζωντανή τα επόμενα δύο χρόνια. «Δεσμευτήκαμε, εκπληρώσαμε», καυχήθηκε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα.
«Πεδίο μάχης» ο... λογαριασμός
Πέρα από τα λόγια, το μοτίβο είναι σαφές. Μια διαιρεμένη ομάδα ευρωπαϊκών κρατών συγκρούστηκε επί μήνες, δημόσια και ιδιωτικά, για το ποιος πρέπει να πληρώσει τον λογαριασμό - και πιθανότατα το θέμα δεν έχει ακόμη επιλυθεί.
Από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η άμυνα της Ευρώπης βασίζεται στην αμερικανική στρατιωτική δύναμη. Από τον Φεβρουάριο του 2022 και για τρία χρόνια στηρίχθηκε στα αμερικανικά χρήματα για την άμυνα της Ουκρανίας. Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο και τερμάτισε τη χρηματοδότηση των ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι αύξησαν τις συνεισφορές τους, αλλά όχι αρκετά για να καλύψουν το κενό.
Έτσι, οι ισχυροί παράγοντες της ΕΕ έπρεπε να βρουν άλλη πηγή για να συγκεντρώσουν τα χρήματα για την Ουκρανία.
Ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ήθελαν να κάνουν χρήση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων - το μεγαλύτερο μέρος των οποίων βρίσκεται στο αποθετήριο τίτλων Euroclear, στο Βέλγιο.
Πέρασαν τους τελευταίους δύο μήνες προσπαθώντας να πείσουν τους Ευρωπαίους ηγέτες να συμφωνήσουν στην πρόταση δανείου αποζημιώσεων προς την Ουκρανία, με εγγύηση τα ταμειακά υπόλοιπα που συνδέονται με τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Ωστόσο, ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Μπαρτ ντε Βέβερ, αρνήθηκε, φοβούμενος νομικές ενέργειες και αντίποινα της Ρωσίας.
Αντ' αυτού, συντάχθηκε διακριτικά ένα σχέδιο plan Β. Όταν ο Μπαρτ ντε Βέβερ απέρριψε και πάλι την πρόταση των περιουσιακών στοιχείων, ο Μερτς υποχώρησε και η εφεδρική επιλογή για κοινό δάνειο της ΕΕ κέρδισε την υποστήριξη της τελευταίας στιγμής στο τραπέζι της συνόδου κορυφής.
Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο, το κοινό δάνειο της ΕΕ θα εγγυηθεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ, ο οποίος χρηματοδοτείται από τα κράτη μέλη. Τελικά, τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή αυτού του δανείου, αν και αυτό δεν είναι ακόμη σαφές.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Κίεβο χρειάζεται τα χρήματα. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ουκρανία θα αντιμετωπίσει έλλειμμα χρηματοδότησης ύψους 72 δισεκατομμυρίων ευρώ το επόμενο έτος.
«Δεν υπάρχει πιο σημαντική πράξη ευρωπαϊκής άμυνας από την υποστήριξη της άμυνας της Ουκρανίας», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν την παραμονή της κρίσιμης συνόδου κορυφής.
Δυστυχώς για την πρόεδρο της Κομισιόν, πολλοί Ευρωπαίοι εξακολουθούν να μην αποδέχονται το επιχείρημά της.
Το κενό από την αποχώρηση των ΗΠΑ
Το Ινστιτούτο Kiel για την Παγκόσμια Οικονομία, που παρακολουθεί την υποστήριξη προς την Ουκρανία από την αρχή της ρωσικής εισβολής το 2022, στην τελευταία ενημέρωσή του αποκάλυψε τα κενά που αφήνουν οι ευρωπαϊκές χώρες στα οικονομικά του Κιέβου.
Σε έκθεση του Ινστιτούτου νωρίτερα αυτόν το μήνα, οι αναλυτές του Kiel δήλωσαν ότι το 2025 οι νέες χορηγήσεις βοήθειας ενδέχεται να μειωθούν στο χαμηλότερο επίπεδο από την έναρξη του πολέμου το 2022 και πως υπάρχει πολύς δρόμος για να καλυφθεί το κενό που άφησε η αποχώρηση των ΗΠΑ.
Την ίδια στιγμή, το χάσμα στις συνεισφορές μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών διευρύνθηκε. Αν και η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο αύξησαν σημαντικά την οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία, σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία, η Νορβηγία και η Δανία, παρέμειναν πολύ μπροστά όσον αφορά το ποσοστό του ΑΕΠ που δαπανούν.
Η Ιταλία και η Ισπανία, ωστόσο, «συνέβαλαν ελάχιστα», σύμφωνα με το Ινστιτούτο. Η ίδια δυναμική παρατηρήθηκε και κατά την προετοιμασία της συνόδου κορυφής. Οι νότιες χώρες της ΕΕ ένωσαν τις δυνάμεις τους με το Βέλγιο για να αντιταχθούν στο σχέδιο δανείου αποζημιώσεων, ενώ η Γερμανία και οι σκανδιναβικές χώρες πίεσαν σκληρά για την έγκρισή του.
Μπορούν, θέλουν;
Σύμφωνα με τους όρους της τελικής συμφωνίας της συνόδου κορυφής, η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Σλοβακία δεν θα συνεισφέρουν καθόλου στο σχέδιο χρηματοδότησης της Ουκρανίας. Η ΕΕ των 27 κρατών μελών μετατράπηκε σε μια ομάδα των «24».
Οι χώρες της ΕΕ, τουλάχιστον στα χαρτιά, αντιπροσωπεύουν μια οικονομική υπερδύναμη σε σύγκριση με τη Ρωσία. Το συνολικό ΑΕΠ των 27 χωρών της ΕΕ ανέρχεται σε 18 τρισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το ΑΕΠ της Ρωσίας είναι μόλις 2 τρισεκατομμύρια ευρώ.
Ακόμη και χωρίς να συμπεριληφθούν η Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας έχουν τους πόρους να νικήσουν τον Πούτιν, αν πραγματικά το θέλουν.
Ίσως το πιο ανησυχητικό για τους συμμάχους της Ουκρανίας είναι ότι οι ψηφοφόροι σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ ενδέχεται να χάνουν το ενδιαφέρον τους.
Μια δημοσκόπηση του POLITICO σε 10.000 άτομα σε πέντε δυτικές χώρες διαπίστωσε ότι οι ερωτηθέντες στη Γερμανία και τη Γαλλία ήταν ακόμη πιο απρόθυμοι να συνεχίσουν τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας από ό,τι οι πολίτες των ΗΠΑ.
Στη Γερμανία, το 45% δήλωσε ότι θα υποστήριζε τη μείωση της οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο, ενώ μόνο το 20% θέλει να αυξηθεί η οικονομική βοήθεια. Στη Γαλλία, το 37% θέλει να δοθεί λιγότερη βοήθεια και το 24% περισσότερη.
Αντιμέτωποι με τις διαφωνίες μεταξύ των βόρειων χωρών, που έχουν κουραστεί να ξοδεύουν ατελείωτα δισεκατομμύρια για την Ουκρανία, και των κρατών μελών που δεν έχουν βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη, οι ηγέτες της Ευρώπης επέλεξαν τελικά την ευκολότερη λύση αυτή. Μάλιστα, δυσκολεύτηκαν...
Πηγή: Politico
