Το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος
Σε ό,τι αφορά το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΚΑ για την ανακύκλωση, η ΚΕΔΕ ακολουθώντας το δρόμο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ) δεν ζήτησε την απόσυρσή του, αλλά ετοίμασε κείμενο με 32 παρατηρήσεις επί του σχεδίου νόμου. Όπως χαρακτηριστικά είπε ο πρόεδρος Γ. Πατούλης, ερωτώμενος από τον επικεφαλής της παράταξης του ΣΥΡΙΖΑ στο ΔΣ, δήμαρχο Αιγάλεω Δ. Μπίρμπα, «δεν είμαστε έτοιμοι να πούμε τι πρέπει να ψηφισθεί. Είμαστε υπέρ της ανακύκλωσης, αρκεί να μη μας χρεώσουν τα λειτουργικά».
Με τον τρόπο αυτόν, ο κ. Πατούλης καθόρισε την «κόκκινη γραμμή» για τους δήμους, που είναι η μη αποδοχή της οικονομικής επιβάρυνσης για την τοποθέτηση των 4-6 κάδων όπου θα συλλέγονται τα διαφορετικά είδη απορριμμάτων. Σε αντίθεση με τους δήμους, η Περιφέρεια Αττικής και άλλες Περιφέρειες ζήτησαν την απόσυρση του σχεδίου νόμου διότι υπαγάγει τον Περιφερειακό Σχεδιασμό για τη Διαχείριση Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) στον Εθνικό Σχεδιασμό για τη Διαχείριση Απορριμμάτων (ΕΣΔΑ) και δίνει δικαίωμα άσκησης βέτο από το ΥΠΕΚΑ.
Από τους συμμετέχοντες στη συνεδρίαση, ειδική αναφορά στο θέμα του σ/ν έκανε μόνον ο δημοτικός σύμβουλος Θέρμης Σ. Φάμελλος, ο οποίος εκ μέρους της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας σημείωσε ότι «η ΠΕΔ Μακεδονίας έχει πάρει απόφαση για διακοπή της συζήτησης στο σ/ν του ΥΠΕΚΑ και επανέναρξη της συζήτησης, διότι ήταν λάθος που έγινε διαβούλευση χωρίς εμάς, αλλά μόνο στο open.gov.». Όπως είπε το σ/ν σε πολλά άρθρα τροποποιεί βασικά δεδομένα της Αυτοδιοίκησης. Παραβιάζει εν πολλοίς την αυτονομία της Τ.Α.. Χάνεται η αρμοδιότητα της διαχείρισης. Δεν προκύπτει οικονομία για τους δήμους, ούτε για πολίτες, αλλά αντίθετα τα οριζόμενα στο σ/ν προεξοφλούν μεγαλύτερο κόστος και για τους δυο. Ανοίγει η κερκόπορτα για την αλλαγή των Περιφερειακών Σχεδιασμών όπου συμφέρει την κυβέρνηση ή όπου πλήττονται συμφέροντα.
Το σ/ν, υποστήριξε, είναι ανεφάρμοστο, με πολλές ατέλειες στο επίπεδο της εφαρμογής. «Στο επίπεδο των ΟΤΑ δημιουργεί ένα αναποτελεσματικό αλαλούμ με μηδενικό έως αρνητικό αποτέλεσμα στην ανακύκλωση και με αύξηση του κόστους, το οποίο θα επιβαρυνθούν είτε οι ΟΤΑ είτε οι πολίτες».
Σημείωσε ότι η ΚΕΔΕ δεν έχει στρατηγική, τεκμηρίωση και άποψη για την περιβαλλοντική νομοθεσία, με αποτέλεσμα να σέρνεται πίσω από τους στόχους άλλων. Προτείνοντας ουσιαστικά στο ΔΣ της ΚΕΔΕ να προχωρήσει σε ψήφισμα για απόσυρση του σ/ν, σημείωσε ότι μια πιθανή απόσυρση του σ/ν θα δώσει στην ΚΕΔΕ τη δυνατότητα να συζητήσει τα ουσιαστικά επίδικα που είναι: Η στρατηγική διαχείρισης των στερεών αποβλήτων - στόχοι, σχεδιασμοί, ΠΕΣΔΑ. Στόχοι, ρόλοι και αρμοδιότητες των φορέων ΦΟΣΔΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), Περιφέρειες, ΟΤΑ, ΣΕΔ (Σημεία Εξυπηρέτησης Δημότη), ΥΠΕΚΑ. Ανακύκλωση. Τιμολογιακή πολιτική. Πόροι, χρηματοδοτήσεις επενδύσεων και ευρωπαϊκή πολιτική.
Ο κ. Φάμελλος πρότεινε: Αναθεώρηση σχεδιασμών ΠΕΣΔΑ, εισαγωγή σχεδιασμού διαχείρισης/συλλογής ανά ΟΤΑ, εθνικό - περιφερειακό - και τοπικό σχέδιο πρόληψης παραγωγής και επικινδυνότητας αποβλήτων, αναθεώρηση του Κανονισμού Καθαριότητας, ενίσχυση της χρηματοδότησης των ΟΤΑ για διαχείριση στερεών αποβλήτων, ενίσχυση των δομών και του εξοπλισμού ανακύκλωσης, οικονομική ενίσχυση των ΟΤΑ με υψηλές αποδόσεις ανακύκλωσης, ελάφρυνση των τελών διαχείρισης, διαφάνεια και λογοδοσία της ΕΕΑΑ (Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης) στο ΔΣ της ΚΕΔΕ.
Η διαχείριση των απορριμμάτων
Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση απορριμμάτων, κατά τη συνεδρίαση καταρχήν διαπιστώθηκε ότι πρέπει να γίνει κατηγοριοποίηση των δήμων χωρικά και πληθυσμιακά και να προταθούν ξεχωριστά μοντέλα διαχείρισης ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δήμων. Στη συνέχεια θα πρέπει να υπάρξει αξιολόγηση των μεθόδων που χρειάζεται κάθε περιοχή και να διερευνηθούν τρόποι συνεργασίας με τους ιδιώτες. Αλλά με πραγματικούς όρους ανταγωνιστικής οικονομίας. Όπως χαρακτηριστικά παρατήρησε ο δήμαρχος Κατερίνης και πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της ΚΕΔΕ Σ. Χιονίδης «όταν 4 εταιρείες διεκδικούν 16 ΣΔΙΤ, δεν υπάρχει πραγματικός ανταγωνισμός».
Συγχρόνως θα πρέπει να τονωθεί η ανακύκλωση και η επεξεργασία των ανακυκλώσιμων. Να διερευνηθούν μέθοδοι επεξεργασίας και διαχείρισης των υπολειμμάτων. Πρωτίστως, όμως, όπως είπε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ «θα πρέπει να υπάρξει έντονη ευαισθητοποίηση των πολιτών για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να διαχειρισθούν τα δικά τους απορρίμματα. Διαφορετικά δεν θα αλλάξει η εικόνα». Και αναφερόμενος στη μέχρι σήμερα στάση της ίδιας της αυτοδιοίκησης συνολικά, σημείωσε: «Τα απορρίμματα αφορούν τον α' βαθμό Αυτοδιοίκησης. Αλλά πρέπει να πούμε και την αλήθεια. Ό,τι δεν κάναμε κάτι ουσιαστικό για να μην αποτελεί θέμα διαχείρισης του β' βαθμού».
Όπως διαφάνηκε από τη συζήτηση, οι δήμαρχοι έχουν την άποψη ότι μεγάλες ενότητες δήμων όπως η περιφέρεια Αττικής έχουν ανάγκη από Περιφερειακό Σχεδιασμό.
Πόλεις, που έχουν ήδη αρχίσει να εφαρμόζονται μοντέλα διαχείρισης, επιδιώκουν η αρμοδιότητα και η διαχείριση να επιστρέψει ολοκληρωτικά στον α' βαθμό Αυτοδιοίκησης. Κάποιες τέτοιες πόλεις, όπως π.χ. η Αλεξανδρούπολη, έχουν ήδη προχωρήσει τις διαδικασίες για τη δημιουργία μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων με τη μορφή ΣΔΙΤ . Αυτές οι πόλεις δεν εμμένουν στο δημόσιο χαρακτήρα της διαχείρισης απορριμμάτων και υπερασπίζονται τη λύση των ΣΔΙΤ τονίζοντας ότι ο ιδιώτης είναι η μόνη λύση από τη στιγμή που οι τοπικές και πολιτικές αρχές επί δεκαετίες δεν έλυσαν το ζήτημα. Όπως χαρακτηριστικά είπε ο δήμαρχος Αλεξανδρούπολης Ευ. Λαμπάκης: «Ερχεται η κ. Δούρου και μας μιλά για επανασχεδιασμό. Πότε; Δεν είναι δυνατόν, στο τέλος του 2014 να έχουμε ΧΑΔΑ, που τους κλείνουμε κάθε φορά που έρχεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να γινόμαστε γελοίοι. Αντί να ρίχνουμε λεφτά στα πρόστιμα, ας ρίξουμε λεφτά τους αναδόχους ιδιώτες».
Μεγάλος αριθμός δήμων πάλι, που δεν έχουν κάνει τίποτα επί δεκαετίες, ζητούν να μην εφαρμόζεται ο Περιφερειακός Σχεδιασμός και να μεταφέρουν τα απορρίμματά τους στον κοντινότερο μεγάλο ΧΥΤΑ. Η τελευταία άποψη ακούσθηκε από αριθμό δημάρχων της Πελοποννήσου, που ζητούν εκ νέου και πιεστικά να μεταφέρουν και πάλι τα απορρίμματά τους στη Φυλή. Πλέον αντιπροσωπευτικός αυτής της κατηγορίας ήταν ο λόγος του δημάρχου Πύργου Γ. Λιατσή, που δήλωσε επισταμένως: «Θέλουμε νέα ΚΥΑ που να μας εξασφαλίζει τη μεταφορά των σκουπιδιών σε ένα ΧΥΤΑ ή να γίνει ένας νέος ΧΥΤΑ και να μας δώσουν χρήματα για τη μεταφορά τους». Ο ίδιος δήμαρχος θέλοντας να αποτυπώσει το βαθμό του προβλήματος με τα απορρίμματα, είπε ότι τα τελευταία χρόνια στον Πύργο έχουν εμφανισθεί δυο νέα επαγγέλματα - του σκουπιδοεμπόρου (πρόκειται για τσιγγάνους κυρίως που φορτώνουν σκουπίδια σε μικρά φορτηγά και κανένας δεν ξέρει που τα αποθέτουν) και του σκουπιδοεμπρηστή (που βάζουν φωτιά στα απορρίμματα και μετά φωνάζουν την Πυροσβεστική). Ο δήμαρχος Τρίπολης Δ. Παυλής είπε: «Θέλουμε χώρο για να πάμε τα απορρίμματα το επόμενο 5μηνο. Να παρθεί απόφαση για μεταφορά τους από την Πελοπόννησο. Εκτιμούμε ότι ως όργανο (σ.σ. η ΚΕΔΕ) μπορείτε να πάρετε απόφαση ειδικά για τους δήμους που είναι σε έκτακτη ανάγκη». Και ο δήμαρχος Πηνειού Α. Καστρινός, που είναι και μέλος του ΔΣ της ΚΕΔΕ, ζήτησε να δοθούν χρήματα σε δήμους για τη μεταφορά των απορριμμάτων τους.
Εκ μέρους της Περιφέρειας Αττικής, ο αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Αθήνας Σπ. Τζόκας αναφέρθηκε και αυτός στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που βρίσκεται η Φυλή, όπου μαζεύονται σκουπίδια από παντού και όπου η δυνατότητα εναπόθεσης απορριμμάτων τερματίζεται σε οκτώ μήνες το αργότερο. Γι αυτό, επισήμανε, η Περιφέρεια Αττικής βάζει χρονοδιάγραμμα για το κλείσιμο της Φυλής. Στη θέση των 4 «φαραωνικών» εργοστασίων προτείνεται ένα μοντέλο αποκέντρωσης των δραστηριοτήτων και διατήρησης του δημόσιου χαρακτήρα στη διαχείριση των απορριμμάτων. Αναφέρθηκε στην ανάγκη αλλαγής του Περιφερειακού Σχεδιασμού για τη Διαχείριση Απορριμμάτων στην Αττική, με προτεραιότητα σε δράσεις σε επίπεδο γειτονιάς, επιχειρήσεων, υπηρεσιών του δήμου, κατοικίας. Όπως είπε: «Εάν μεταφέρονται από παντού σκουπίδια στην Αττική, στο τέλος η Αττική θα κηρυχθεί σε έκτακτη ανάγκη... Θα πρέπει να σταματήσει η μπίζνα των απορριμμάτων που είναι σε βάρος του πολίτη, της τσέπης του και του περιβάλλοντος. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό δύσκολο πρόβλημα. Πρέπει να καταθέσουμε τις απόψεις μας χωρίς ιδεοληψίες. Τα απορρίμματα είναι βόμβα στα θεμέλια της κοινωνίας μας».