Opinions

Που στοχεύουν οι πόλεμοι του Ισραήλ - Οι επιπτώσεις τους

Image of Νίκος Τόσκας Νίκος Τόσκας
Που στοχεύουν οι πόλεμοι του Ισραήλ - Οι επιπτώσεις τους
Το Ισραήλ έχει τεράστια οικονομική αφαίμαξη εδώ και ένα χρόνο λόγω του πολέμου. 46.000 επιχειρήσεις αναμένονται να κλείσουν. Το 20% του προϋπολογισμού πάει στον πόλεμο και στην αποζημίωση των 300.000 εφέδρων που έχει καλέσει. Το έλλειμμα έφτασε το 8,5% του ΑΕΠ.

Πόσο χρόνο μπορεί να αντέξει το Ισραήλ να διεξάγει πολέμους με τους γειτονικούς του αντιπάλους και πόσους μπορεί να αντιμετωπίσει;

Θα μπορούσε να απαντήσει κάποιος ότι εδώ και χρόνια το Ισραήλ έχει αποδείξει ότι μπορεί να τα βάλει με πολλούς, χρησιμοποιώντας την πανίσχυρη στρατιωτική του μηχανή μαζί με την αμέριστη αμερικανική υποστήριξη.

Όμως όλα έχουν τα όριά τους και επιπλέον το χθες δεν είναι ίδιο με το σήμερα. Δεν βρισκόμαστε ούτε στο 1967 ούτε στο 1973 ούτε στο 1982.

Κανένας πόλεμος του Ισραήλ δεν διήρκεσε πολύ χρόνο και αυτό γιατί όποιος έχει λίγες δυνάμεις και μικρό προϋπολογισμό δεν μπορεί να τις καταπονεί για μεγάλο διάστημα ούτε να ξοδεύεται χωρίς λόγο.

Η επιχείρηση στη Γάζα προκάλεσε ανυπολόγιστες καταστροφές στους Παλαιστίνιους χωρίς να επιτευχθεί ο στρατηγικός στόχος και η συνέχειά της στον Λίβανο δείχνει ότι για πρώτη φορά το Ισραήλ εμπλέκεται σε μια ‘’τυφλή’’ αντιπαράθεση όπου το στρατηγικό χάνεται κάτω από το τακτικό κέρδος και η στρατιωτική νίκη μπορεί να συνοδευτεί με μια πολιτική (στρατηγική) ήττα ή μια μακρόχρονη οικονομική φθορά.

Το Ισραήλ έχει τεράστια οικονομική αφαίμαξη εδώ και ένα χρόνο λόγω του πολέμου. 46.000 επιχειρήσεις αναμένονται να κλείσουν.

Το 20% του προϋπολογισμού πάει στον πόλεμο και στην αποζημίωση των 300.000 εφέδρων που έχει καλέσει.

Το έλλειμμα έφτασε το 8,5% του ΑΕΠ.

Τα κοινωνικά προγράμματα που υπήρχαν τις δεκαετίες ’60-’70 και η φορολογία των πλουσίων, μείωναν τις επιπτώσεις για τους Ισραηλινούς πολίτες στους τότε πολέμους. Τώρα η νεοφιλελεύθερη πολιτική των δεξιών κυβερνήσεων τα έχει μειώσει και γι αυτό είναι αμφίβολο τι αγανάκτηση θα ακολουθήσει την σημερινή πολεμική έξαρση και ενθουσιασμό.

Μόνο τον Οκτώβριο έχουν φύγει στο εξωτερικό 12.000 νέοι επιστήμονες, οι περισσότεροι δούλευαν σε επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας και δεν έχουν σκοπό να επιστρέψουν. Οι νέοι αυτοί πήραν μαζί τους την τεχνογνωσία τους στην τεχνητή νοημοσύνη ή σε hi-tech γνώσεις και πήγαν στην Κύπρο ή στην Αμερική για να στήσουν δικές τους πιο επικερδείς δουλειές, σε περιβάλλον ασφάλειας και χωρίς τους ισραηλινούς επιπλέον φόρους για τον πόλεμο.

Το ισραηλινό λιμάνι του Εϊλάτ στην Ερυθρά Θάλασσα έκανε αίτηση χρεωκοπίας.

Η αγροτική παραγωγή έχει καθηλωθεί και ο τουρισμός μειώθηκε σημαντικά.

140.000 εργάτες Παλαιστίνιοι, κύρια εργαζόμενοι στον κατασκευαστικό κλάδο, απαγορεύτηκε να πηγαίνουν από την Δυτική όχθη και την Γάζα στο Ισραήλ.

Ζημιά δεν υπέστησαν μόνο οι Παλαιστίνιοι αλλά και οι Ισραηλινοί.

Οι κατασκευές κατοικιών σχεδόν σταμάτησαν και το κόστος έχει εκτοξευτεί. Πολλοί πουλούν τα σπίτια τους και επενδύουν στο εξωτερικό, όπως βλέπουμε και με τις αγορές εδώ στην Ελλάδα.

Τα σχέδια του Ισραήλ

Τα 16 χρόνια πρωθυπουργίας του Νετανιάχου και των ακροδεξιών συμμάχων του έχουν εμπεδώσει την αντίληψη ότι όλα λύνονται με στρατιωτικό τρόπο και ότι τώρα είναι η κατάλληλη ώρα να υποτάξουν το Παλαιστινιακό κίνημα, να νικήσουν μια και καλή όποια ένοπλη αντίσταση υπάρχει στην περιοχή, να αποσταθεροποιήσουν το καθεστώς του Ιράν και να αλλάξουν το συσχετισμό δυνάμεων στον Λίβανο.

Σε ένα χρόνο πολέμου η Χαμάς έχει υποστεί μεγάλες απώλειες στη Γάζα αλλά πολιτικά είναι αμφίβολο αν έχει ηττηθεί. Μάλλον έχει ισχυροποιηθεί και επιπλέον οι Παλαιστίνιοι της Δυτικής όχθης έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί και βλέπουν ευνοϊκότερα την Χαμάς παρά την κυβέρνηση της PLO που δεν έχει κάνει εκλογές από το 2006.

Οι 42.000 νεκροί στη Γάζα, οι 90.000 τραυματίες εκ των οποίων 30.000 σοβαρά και τα καθημερινά θύματα δείχνουν τις προθέσεις του Ισραήλ.

Η ερημοποίηση της περιοχής με τα μισά σπίτια κατεστραμμένα και τα περισσότερα νοσοκομεία με ζημιές και ανήμπορα να υποστηρίξουν τις ανάγκες του πληθυσμού από τους καθημερινούς βομβαρδισμούς, δεν είναι τίποτα άλλο από οργανωμένο σχέδιο μείωσης του πληθυσμού και εξαναγκασμού του σε φυγή.

Σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών:

Στη Γάζα οι 625.000 μαθητές δεν πήγαν σχολείο από πέρυσι τον Οκτώβρη.

Η αγροτική παραγωγή όπου δούλευε το 13% του πληθυσμού έχει καταστραφεί στο 70%.

Μια στις δυο οικογένειες τρώνε μόνο ένα γεύμα την ημέρα.

Το 90% των παιδιών κάτω των δυο ετών υποσιτίζεται.

17 από τα 36 νοσοκομεία (αντιστοιχεί στο 50% των κρεβατιών) λειτουργούν μερικώς.

Τα ελάχιστα προϊόντα αυξήθηκαν κατά 250% σε ένα χρόνο.

Το ίδιο διάστημα το ΑΕΠ της Γάζας μειώθηκε κατά 86% ενώ της Δυτικής όχθης κατά 26%.

Το ίδιο απειλεί ανοιχτά ο Νετανιάχου να κάνει στον Λίβανο. Βέβαια εκεί υπάρχει μια διαφορά. Η Χεζμπολάχ είναι μέρος της λιβανικής κοινωνίας και του σιιτικού του πληθυσμού και επιπλέον έχει για την ώρα την στήριξη μεγαλύτερου μέρους της κοινωνίας γιατί είναι η μόνη ένοπλη δύναμη που μπορεί να προστατεύσει τα σύνορα.

Η ισραηλινή προσπάθεια αποσκοπεί να προκαλέσει δυσαρέσκεια στην λιβανική κοινωνία και να απομονωθεί η Χεζμπολάχ, η οποία πράγματι είναι κράτος εν κράτει.

Όμως ο λιβανικός λαός κουράστηκε από τον 15ετή εμφύλιο και δεν έχει σκοπό να τα ξαναδεί τα ισραηλινά στρατεύματα στη Βηρυτό όπως έγινε το 1982 για να εξυπηρετήσει τα ισραηλινά και αμερικανικά σχέδια στην περιοχή.

Δεν υπάρχει εύκολα εναλλακτική λύση. Ο λιβανικός στρατός με δυσκολία πληρώνει τους μισθούς ενώ δεν έχει αεροπορία, ναυτικό ούτε βαρύ οπλισμό. Μπορεί να παίξει ρόλο μόνο επιτήρησης μιας συμφωνίας που έχει ήδη υπογραφεί από όλους, όχι όμως ρόλο αποτροπής του Ισραήλ ούτε φυσικά της Χεζμπολάχ. Είναι ένας στρατός που οι αξιωματικοί και τα στελέχη φεύγουν το μεσημέρι για να δουλέψουν σε άλλες δουλειές την υπόλοιπη μέρα.

Τα αμερικανικά σχέδια

Η αμερικανική πολιτική παρά τις προτροπές στο Ισραήλ να μην προκαλέσει γενικότερη ανάφλεξη έχει συμφέρον από την ‘’αναθεώρηση’’ του γεωπολιτικού χάρτη της περιοχής.

Ταυτίζονται τα αμερικανικά συμφέροντα με του Ισραήλ για μείωση της ιρανικής επιρροής στην περιοχή και αν είναι δυνατό για αποσταθεροποίηση του ιρανικού καθεστώτος.

Θα διευκολυνθεί έτσι η μείωση της ρωσικής επιρροής και η ανάσχεση του κινεζικού χερσαίου και θαλάσσιου δρόμου ‘’belt and road’’ προκειμένου να περάσει ο αντίστοιχος ινδικός δρόμος, όπως έδειξε ο Νετανυάχου στους χάρτες στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.

Απλά ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν θέλει προεκλογικά να κλείσουν τα στενά του Ορμούζ και να αυξηθεί η τιμή του πετρελαίου. Κάτι που θε εκτοξεύσει την τιμή από τα 70 δολ. το βαρέλι σήμερα στα 100 δολάρια, μπορεί και μέχρι τα 150 δολ.

Ξέρουν όμως καλά ότι όσο το καθεστώς της Τεχεράνης είναι σταθερό θα τροφοδοτεί τα αντιστασιακά κινήματα της περιοχής και θα απειλεί την δυτική επιρροή.

Ειδικά αν ενισχυθεί από την Ρωσία και την Κίνα, ο ‘’άξονας της αντίστασης’’ ή ο ‘’άξονας του κακού’’ σύμφωνα με τους δυτικούς, θα αυξήσει την επιρροή του και πιθανόν την δυναμική του αν συνενώσει τα σιϊτικά με τα σουνιτικά κινήματα. Κάτι που εν μέρει έγινε με την κοινή δράση της Χαμάς, της Χεζμπολάχ, ιρακινών κινημάτων και των Χούτις της Υεμένης.

Φυσικά ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι αν υπάρξουν κινήσεις αποσταθεροποίησης στην Ιορδανία ή στην Αίγυπτο όπου η κύρια πηγή εσόδων, τα πλοία που διέρχονται από το Σουέζ, μειώθηκε λόγω της κρίσης κατά 68%.

Γι αυτό γίνεται αγώνας δρόμου. Από την μια οι Αμερικανοί με το Ισραήλ προσπαθούν να ρίξουν το καθεστώς της Τεχεράνης και τους συμμάχους της και από την άλλη το Ιράν προσπαθεί με την επίσκεψη του Ιρανού ΥΠΕΞ στο Ριάντ να διασφαλίσει τουλάχιστον την ουδετερότητα των χωρών του Κόλπου και να διατηρήσει την αντίσταση των συμμάχων της.

Το λιβανικό πολιτικό σύστημα

Η πολιτική εξουσία στον Λίβανο από την ίδρυση του κράτους το 1943 έχει μοιραστεί με βάση τις θρησκευτικές κοινότητες. Η συζήτηση που έχει προκληθεί στο Λίβανο είναι πώς θα συμφωνήσουν στην τοποθέτηση ενός κοινά αποδεκτού προέδρου της Δημοκρατίας, η οποία είναι κενή εδώ και δυο χρόνια και η οποία σύμφωνα με τις ισχύουσες συμφωνίες θα πρέπει να καλυφθεί από Χριστιανό.

Η όποια συναίνεση βέβαια δεν θα λύσει τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα ούτε την φτώχεια ούτε τον πληθωρισμό που τρέχει με 5.000% ούτε θα ακυρώσει το παράλληλο κοινωνικό κράτος και τον στρατό που έχει φτιάξει η Χεζμπολάχ, εκμεταλλευόμενη το κενό εξουσίας του εμφυλίου και την αστάθεια που με τις εισβολές προκάλεσε από το 1982 το Ισραήλ.

Συμπερασματικά:

Το Ισραήλ πιστεύει ότι είναι η κατάλληλη ώρα για να δημιουργήσει το ‘’μεγάλο Ισραήλ’’ (Greater Israel), με εποικισμούς στα παλαιστινιακά εδάφη, με ζώνες ασφαλείας στη Γάζα και στο νότιο Λίβανο και στραγγαλισμό της Δυτικής Όχθης.

Θεωρεί το Ισραήλ ότι με την καταστροφή της Χαμάς και της Χεζμπολάχ εξασφαλίζει τον περίγυρό του και αφαιρεί από το Ιράν τα δυο κύρια εργαλεία επιρροής.

Η Αμερική βλέπει ότι είναι η ώρα της γενικότερης αναδιανομής και θέλει να διευκολύνει το Ισραήλ να κυριαρχήσει στην περιοχή αφού απέτυχε να φέρει κοντά με τις συμφωνίες του Αβραάμ τις Αραβικές χώρες με το Ισραήλ.

Μια κατάρρευση του καθεστώτος της Τεχεράνης με αύξηση των οικονομικών κυρώσεων και αφού της αφαιρεθούν τα στηρίγματα της Χεζμπολάχ και της Χαμάς είναι μέσα στα αμερικανικά σχέδια.

Μετά την Ουκρανία ή ότι μείνει από αυτή μετά τον πόλεμο, ήρθε η ώρα της ‘’αναθεώρησης’’ της Μέσης Ανατολής.

Να θυμίσουμε βέβαια πως κατέληξε η προηγούμενη ‘’αναθεώρηση’’ με αλλαγή καθεστώτων το 2011. Καθώς και η αλλαγή καθεστώτων στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στη Λιβύη και η αποτυχημένη προσπάθεια στη Συρία.

Παραβλέπουν επίσης την στροφή της Τεχεράνης προς την Μόσχα. Γίνεται το ίδιο λάθος όπως όταν έσπρωξαν την Ρωσία στην αγκαλιά της Κίνας, με τις κυρώσεις για την Ουκρανία.

Οι μικρές συγκρούσεις κρύβουν τους μεγάλους στόχους των κυρίαρχων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Οι μεγάλοι στόχοι εγκυμονούν μεγάλους πολέμους και αυτοί με τη σειρά τους ενέχουν μεγάλους κινδύνους. Ακόμη και για καταστροφή της ανθρωπότητας. Στο όνομα φυσικά του κέρδους που θα λέγεται ‘’ελευθερία’’.

Η αντίδραση των λαών μπορεί να τους αποτρέψει.

(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)