Δημοσιεύτηκαν, πέντε μήνες μετά την έκδοση τους από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι αποφάσεις με τις οποίες κρίθηκε, κατά πλειοψηφία, συνταγματικά ανεκτός ο τεκμαρτός προσδιορισμός του ελάχιστου καθαρού εισοδήματος των φορολογουμένων που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα όπως προβλέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 28Α έως 28Δ του ν. 4172/2013.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε τις προσφυγές ελεύθερων επαγγελματιών, δικηγόρων κι άλλων επιστημόνων που ζητούσαν να ακυρωθεί ο τεκμαρτός τρόπος προσδιορισμού του ετήσιου ελάχιστου καθαρού εισοδήματος των ασκούντων ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα.
Οι ανώτατοι δικαστές έκριναν κατά πλειοψηφία ότι ο τεκμαρτός προσδιορισμός του εισοδήματος είναι συνταγματικά ανεκτός και δεν ακύρωσαν τη σχετική απόφαση του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Οι αιτήσεις ακύρωσης είχαν συζητηθεί στην Ολομέλεια του ΣτΕ στις 28 Μαρτίου και μετά από 2 διασκέψεις οι δικαστές κατέληξαν στην απόφαση τους. Λόγω της σοβαρότητας της υπόθεσης, ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, είχε κάνει γνωστό, με ανακοίνωση του, το αποτέλεσμα των διασκέψεων, τον περασμένο Μάιο
Σύμφωνα με τις αποφάσεις, ο κάθε φορολογούμενος ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να αμφισβητήσει το τεκμαρτό εισόδημά του, εάν διαφωνεί. Του δίνεται αυτή η δυνατότητα με τους εξής τρόπους:
1) Να ασκήσει, κατά της πράξης διοικητικού προσδιορισμού του φόρου βάσει του τεκμαρτού εισοδήματος ενδικοφανή προσφυγή ενώπιον της Δ.Ε.Δ.
2) Να προσφύγει παράλληλα στα Διοικητικά Δικαστήρια .
3) Να υποβάλει αίτημα ελέγχου από την ΔΥΟ που υπάγεται.
Αναλυτικά η ανακοίνωση του κ.Πικραμένου:
«Στις 14.4.2025 και 2.5.2025 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας συνήλθε σε διάσκεψη επτά υποθέσεων σχετικών με τον θεσπιζόμενο με τα άρθρα 28Α - 28Δ του ν. 4172/2013 (Α΄ 167) τεκμαρτό τρόπο εξεύρεσης του ετήσιου ελάχιστου καθαρού εισοδήματος των ασκούντων ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, με εισηγήτριες τις Συμβούλους Κ. Λαζαράκη και Β. Μόσχου.
Τι αποφάσισε το ΣτΕ
Το Δικαστήριο απέρριψε τις αιτήσεις ακυρώσεως κατά της απόφασης Α1055/9.4.2024 (Β΄ 2284) του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. 8 του άρθρου 28Α του ν. 4172/2013 για τον καθορισμό της διαδικασίας αμφισβήτησης των παρ. 3 και 4 του ίδιου άρθρου.
Ειδικότερα, το Δικαστήριο έκρινε κατά πλειοψηφία ότι:
Ι. Ο ανωτέρω τεκμαρτός προσδιορισμός του εισοδήματος είναι συνταγματικά ανεκτός.
ΙΙ. Ο φορολογούμενος που επιθυμεί να αμφισβητήσει το τεκμαρτό εισόδημά του σύμφωνα με την παρ. 4 του ως άνω άρθρου 28Α δύναται, παράλληλα με την υποβολή αιτήματος ελέγχου, σύμφωνα με το άρθρο 4 της προσβαλλόμενης απόφασης του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε., να ασκήσει, κατά της πράξης διοικητικού προσδιορισμού του φόρου βάσει του τεκμαρτού εισοδήματος (άρθρο 4 παρ. 1 εδ. β΄ της προσβαλλόμενης απόφασης), ενδικοφανή προσφυγή ενώπιον της Δ.Ε.Δ. και ακολούθως, κατά της τυχόν απόρριψης αυτής, προσφυγή ενώπιον του αρμόδιου διοικητικού δικαστηρίου, σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις των άρθρων 72 του (νέου) Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας [ν. 5104/2024 (Α΄ 58)] και 63 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας [ν. 2717/1999, Α΄ 97] προβάλλοντας ό,τι και με το αίτημα ελέγχου. Η κατόπιν ελέγχου εκδιδόμενη, σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 1 εδ. β΄ της προσβαλλόμενης απόφασης, πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου υπόκειται ομοίως σε ενδικοφανή προσφυγή, σύμφωνα με τις ως άνω γενικές διατάξεις, η δε τυχόν απόρριψή της από τη Δ.Ε.Δ. θεωρείται, κατά την έννοια του άρθρου 63 παρ. 7 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, συμπροσβαλλόμενη στο πλαίσιο της εκκρεμούς δίκης που αφορά τη νομιμότητα της πράξης της Δ.Ε.Δ. με την οποία είχε απορριφθεί ενδικοφανής προσφυγή κατά της πράξης διοικητικού προσδιορισμού του φόρου. Ο φορολογούμενος μπορεί να προβάλλει κατά της μεταγενέστερης αυτής πράξης της Δ.Ε.Δ. ως πρόσθετους λόγους προσφυγής τους λόγους που έχει προβάλει με την ενδικοφανή προσφυγή του κατά της πράξης διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου."
Τι υποστήριζαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες
Οι προσφεύγοντες ελεύθεροι επαγγελματίες και επιστήμονες υποστήριξαν στο ΣτΕ ότι η τεκμαρτή φορολόγηση στα εισοδήματα τους είναι αντισυνταγματική και «πλήττει βάναυσα, τους πιο δυναμικούς κλάδους της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας».
Κατά τη συζήτηση στο ΣτΕ, οι νομικοί εκπρόσωποι Συλλόγων και Φορέων ανάμεσα στα άλλα, ανέφεραν:
- Το τεκμήριο του ελάχιστου φορολογητέου εισοδήματος, που θέσπισαν οι διατάξεις των άρθρων 15 επ. του Ν. 5073/2023, παραβιάζει τις συνταγματικές αρχές της ισότητας των πολιτών ενώπιον των δημόσιων βαρών, της αναλογικότητας καθώς και της παροχής πλήρους και αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, καθόσον η διαδικασία αμφισβήτησης του τεκμηρίου αλλά και η ίδια η δυνατότητα προσφυγής στη Δικαιοσύνη έπεται, αντί να προηγείται, τόσο της πράξης καταλογισμού όσο και της ίδιας της πληρωμής του φόρου.
- Το τεκμήριο του ελάχιστου ετήσιου εισοδήματος κατ' άρθρο 28Α του Ν.
4172/2013 δεν είναι συνταγματικά ανεκτό, καθόσον δεν αφορά εξωτερικές ενδείξεις ή στοιχεία άμεσα συναρτώμενα με το τεκμαιρόμενο συμπέρασμα, όπως απαιτεί η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, αλλά βασίζεται στη σύγκριση με τον κατώτατο μισθό των απασχολουμένων με σχέση εξαρτημένης εργασίας, οι οποίοι τελούν υπό διαφορετικές επαγγελματικές και εισοδηματικές συνθήκες σε σχέση με τους ασκούντες ατομική επιχείρηση.
- Η «αφανής» λειτουργία των εν λόγω τεκμηρίων, που συνεπάγεται την υποχρέωση απόκτησης συγκεκριμένων εισοδημάτων ως προϋπόθεση για τη διατήρηση της επαγγελματικής ιδιότητας δεν αποτελεί θεμιτό συνταγματικά ανεκτό περιορισμό της επαγγελματικής ελευθερίας.
- Υπέρβαση των ορίων της νομοθετικής εξουσιοδότησης του άρθρου 28Α παρ. 5 του Ν. 4172/2013 από την Απόφ. A.1055/2024 του Διοικητή της ΑΑΔΕ, η οποία ουσιαστικά επεκτείνει τον έλεγχο και σε προηγούμενα φορολογικά έτη και σε άλλα φορολογικά αντικείμενα πέραν της φορολογίας εισοδήματος.
Δικηγορικοί Σύλλογοι και άλλοι επιστημονικοί και επαγγελματικοί φορείς στρέφονταν κατά της απόφασης του διοικητή της Α.Α.Δ.Ε., με την οποία καθορίζεται η διαδικασία αμφισβήτησης του ελάχιστου ετήσιου εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα, δηλαδή, προσδιορίζεται ο φόρος με βάση το τεκμαρτό εισόδημα.
Η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε βάσει του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, με τις οποίες εισήχθη σύστημα τεκμαρτού προσδιορισμού του ελάχιστου καθαρού εισοδήματος από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα.
