Πάσχα 2019: Πατροπαράδοτα έθιμα, εντυπωσιακά βεγγαλικά, κατανυκτικές ψαλμωδίες, φιλαρμονικές, στολισμένοι επιτάφιοι και εκκλησίες είναι ορισμένα από τα στοιχεία που συνθέτουν το Πάσχα στη χώρα μας και συνοδεύουν το Μυστήριο της Αναστάσεως, την κορυφαία στιγμή του χριστιανικού εκκλησιαστικού έτους. Η Άνοιξη στην Ελλάδα είναι μία μεγάλη γιορτή που ολοκληρώνεται κάθε χρόνο με το πέρας της Μεγάλης Εβδομάδας, την οποία εκατομμύρια πιστοί υμνούν με ευλάβεια.
Υπάρχουν, ωστόσο, 11 νησιωτικοί προορισμοί που υποδέχονται το Πάσχα με ιδιαίτερα ήθη και παραδόσεις, που διατηρούνται αναλλοίωτα μέχρι σήμερα και μαγνητίζουν χιλιάδες επισκέπτες με τις φαντασμαγορικές τους εκδηλώσεις ετησίως. Σκόπελος, Σκιάθος, Πάρος, Άνδρος, Τήνος, Πάτμος, Χίος, Ρόδος, Κάρπαθος, Κέρκυρα και Ζάκυνθος φιλοξενούν, μεταξύ άλλων, μοναδικής ομορφιάς ναούς, μονές και ξωκκλήσια τα οποία «μαγεύουν», τόσο αυτούς που θα επιλέξουν να ταξιδέψουν σε κάποιο νησί του Αιγαίου, όσο και όσους βρεθούν σε εκείνα του Ιουνίου.
Πάσχα 2019: Η Σκόπελος της κατάνυξης
Οι ψαλμωδίες από τις λειτουργίες των εκκλησιών της Χώρας της Σκοπέλου αντηχούν σε κάθε γωνία του νησιού. Η κατανυκτική ατμόσφαιρα είναι διάχυτη στα γραφικά στενά δρομάκια των οικισμών με τα ασβεστωμένα σπίτια. Μόλις χτυπήσουν οι εσπερινές καμπάνες, πλήθος κόσμου αρχίζει να μαζεύεται στις εκκλησιές για το Νυμφίο, τα Δώδεκα Ευαγγέλια και τον Επιτάφιο.
Η Σκιάθος με το Αγιορείτικο Τυπικό!
Στο νησί του «αγίου των ελληνικών γραμμάτων», του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, τηρείται το Αγιορείτικο Τυπικό, κατά το οποίο η Ακολουθία του Επιταφίου ξεκινά στη 1 βράδυ και η λιτανεία στα καλντερίμια της Χώρας στις 4 το πρωί. Σε αυτό το νησί των Σποράδων, η Ανάσταση που εορτάζεται νωρίτερα από το καθιερωμένο μόνο στο μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, αποκτά έναν άκρως συγκινητικό και κατανυκτικό χαρακτήρα. Τη Δευτέρα του Πάσχα, μετά την πρωινή λειτουργία, διοργανώνονται παραδοσιακοί ιππικοί αγώνες γύρω από τη λίμνη Αγίου Γεωργίου κοντά στο ομώνυμο εξωκλήσι.
Η Κέρκυρα με τους «μπότηδες»
Η Κέρκυρα επιφυλάσσει στους επισκέπτες της ένα από τα εντυπωσιακότερα έθιμα του Πάσχα στη χώρα μας, το σπάσιμο των κανατιών στη Σπιανάδα και στο Λιστόν, γνωστό ως «μπότηδες». Το Μεγάλο Σάββατο, στην Παναγία των Ξένων, μια εντυπωσιακή βασιλική επτανησιακού ρυθμού, γίνεται η αναπαράσταση του σεισμού, που κατά τις Γραφές ακολούθησε την Πρώτη Ανάσταση, ενώ λίγες ώρες αργότερα, στα βενετσιάνικα καντούνια στην καρδιά της όμορφης πόλης, ηχεί η μουσική της περίφημης Φιλαρμονικής του ιόνιου νησιού, που συνοδεύει την περιφορά του Επιταφίου.
Η Χίος με το «ρουκετοπόλεμο»
Το Πάσχα στη Χίο είναι συνυφασμένο με την «πύρινη νύχτα» στον Βροντάδο, όταν και το νησί της μαστίχας μετατρέπεται σε πεδίο ρίψης «ρουκετών». Πρόκειται για το διάσημο πασχαλινό έθιμο το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, κατά τη διάρκεια του οποίου διεξάγεται ο εντυπωσιακός «ρουκετοπόλεμος» ανάμεσα στις ενορίες του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερυ(ει)θιανής που είναι κτισμένες σε δύο αντικρινά υψώματα, απόστασης περίπου 500 μέτρων.
Η Ρόδος με τον περίφημο «Καλαφουνό»
Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, κατά τη διάρκεια της πρώτης Ανάστασης, τα πασχαλινά έθιμα στο «Νησί των Ιπποτών» ξεκινούν με τον ήχο της κατάρρευσης του Άδη. Οι πιστοί αναπαριστούν τη νίκη της ζωής έναντι του θανάτου, χτυπώντας δυνατά τα θρονιά και τα στασίδια των εκκλησιών μετά το πρώτο μήνυμα της Ανάστασης του Ιησού Χριστού. Το βράδυ της ίδιας μέρα, λίγη ώρα πριν την Ανάσταση, οι κάτοικοι του νησιού βάζουν φωτιά στον περίφημο «Καλαφουνό», ένα μεγάλο βουνό από ξύλα, γνωστά ως «κουτσούρες», που συμβολίζει το κάψιμο του Ιούδα.
Η Πάρος με την αναπαράσταση των Παθών
Την Μεγάλη Πέμπτη, οι πιστοί στις εκκλησίες και στα μοναστήρια της Πάρου, βιώνουν την πορεία προς την αποκορύφωση του Θείου δράματος σε κλίμα κατάνυξης. Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί οι κάτοικοι προσφέρουν την παραδοσιακή ρεβιθάδα, λίγες ώρς πριν από το ξεχωριστό έθιμο της αναπαράστασης των Παθών κατά την περιφορά του Επιταφίου στα ορεινά χωριά Μάρπησσα, Μάρμαρα, Πρόδρομο, Λεύκες και Άσπρο Χωριό.
Η Πάτμος, τα «Ιεροσόλυμα του Αιγαίου»
Στα «Ιεροσόλυμα του Αιγαίου», την Πάτμο, τα παμπάλαια έθιμα τηρούνται ευλαβικά και κατά γράμμα. Οι επισκέπτες της Πάτμου βιώνουν το «Πέρασμα» από τη ζωή στο θάνατο και από το θάνατο στη ζωή, μέσα από την Τελετή του Νιπτήρος τη Μεγάλη Πέμπτη, την αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης τη Μεγάλη Παρασκευή, τη λειτουργία της Ανάστασης, καθώς και την «Ακολουθία της Αγάπης» το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα στη Μονή του Αγίου Ιωάννη. Το Ευαγγέλιο διαβάζεται στα ιταλικά, τα γαλλικά, τα ρώσικα, τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα σέρβικα και τα αρχαία ελληνικά!
Η Άνδρος με τα «μάσκουλα»!
Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα στην πλατεία του χωριού Στενιές, περίπου δύο χιλιόμετρα μακριά από τη Χώρα της Άνδρου, οι επισκέπτες θα εντυπωσιαστούν από τα «μάσκουλα». Πρόκειται για έναν εντυπωσιακό μπαρουτοπόλεμο, κατά τη Δεύτερη Ανάσταση, μετά την περιφορά των εικόνων των δύο εκκλησιών στα σοκάκια του χωριού. Το έθιμο συνοδεύουν και τα παραδοσιακά πασχαλινά εδέσματα, όπως αυτό του «λαμπριάτη»: αρνάκι ή κατσικάκι γεμιστό με αυγά, τυρί και διάφορα μυρωδικά που ψήνεται σε παραδοσιακό ξυλόφουρνο.
Η Τήνος και η λιτανεία των έξι επιταφίων
Η λιτανεία έξι επιταφίων στα στενά της Χώρας της Τήνου με τους εκατοντάδες πιστούς να ακολουθούν την πομπή, προδιαθέτει για πασχαλινές διακοπές με τη δέουσα κατάνυξη. Τα έθιμα στο νησί της Μεγαλόχαρης τη Μεγάλη Πέμπτη κορυφώνονται με την είσοδο του επιταφίου του Αγίου Νικολάου στη θάλασσα με αναμμένους πυρσούς.
Η Όλυμπος της Καρπάθου με τη Λαμπρή
Τη Μεγάλη Παρασκευή, η περιφορά του Επιταφίου στην Όλυμπο της Καρπάθου, γίνεται απ' άκρη σ' άκρη στο ορεινό χωριό της μακρινής Δωδεκανήσου. Το Μεγάλο Σάββατο οι κάτοικοι ετοιμάζουν το λαμπριάτικο «οφτό», το γεύμα δηλαδή της επομένης, που δεν είναι άλλο από κατσικάκι ή αρνί με γέμιση, που έχει σαν κύριο συστατικό της το ρύζι. Την Κυριακή του Πάσχα ολόκληρη η Όλυμπος γιορτάζει την Ανάσταση με λύρες, τσαμπούνες και λαούτα. Οι πιο σημαντικές ημέρες για την Όλυμπο, όμως, είναι η Δευτέρα και η Τρίτη του Πάσχα -ή Λαμπρή Δευτέρα και Τρίτη- όπου οι κάτοικοι στολίζουν με λουλούδια τις εικόνες και τους τάφους για αναγγείλουν στους νεκρούς το νέο της Ανάστασης.
Η Ζάκυνθος και το «αντέτι»
Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί ολοκληρώνεται η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και στη συνέχεια η Αποκαθήλωση. Το μεσημέρι ξεκινά η περιφορά του Σταυρού, την ώρα που, σύμφωνα με τις Γραφές, έγινε η Σταύρωση του Χριστού. Μαζί με τον Εσταυρωμένο λιτανεύεται και η περίφημη εικόνα της «Mater Dolorosa», δηλαδή της «Παναγίας του Πάθους». Η λιτανεία διασχίζει την πλατεία του Αγίου Μάρκου και τον κεντρικό δρόμο, φθάνει ως τους Αγίους Σαράντα και ξαναγυρίζει στην πλατεία Σολωμού. Τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου, αρχίζει η Ακολουθία στο Μητροπολιτικό Ναό, που, εν τω μεταξύ, έχει αλλάξει τελείως όψη, έχοντας ντυθεί στα κόκκινα. Το «αντέτι», δηλαδή το έθιμο στα ζακυνθινά, θέλει, κατά τη διάρκεια της αναγνώσεως του Ευαγγελίου, να κτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών. Στο Ναό του Πολιούχου του νησιού, Αγίου Διονυσίου, πραγματοποιούνται δύο Αναστάσιμες Θείες Λειτουργίες, μία τα μεσάνυχτα και μία το πρωί της Κυριακής του Πάσχα.
