Δεν ξέρω αν ήταν η περιέργεια ή η μελαγχολική διάθεση που μου προκάλεσε η βροχή το πρωινό της περασμένης Τετάρτης αυτό που με οδήγησε στο Μουσείο Μουνκ, στον «αλουμινένιο γίγαντα» ύψους περίπου 60 μέτρων, στο ιστορικό κέντρο της νορβηγικής πρωτεύουσας.
Το εντυπωσιακό κτίριο-ορόσημο, δημιούργημα των Estudio Herreros, που μοιάζει με τσαλακωμένο πύργο, φιλοξενεί από το 2021 τη μεγαλύτερη συλλογή έργων ενός από τους πιο αντισυμβατικούς, τους πιο καινοτόμους, τους πιο σπουδαίους και τους πλέον επιδραστικούς καλλιτέχνες των μοντέρνων καιρών και σίγουρα δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο.
Ο πύργος, ο οποίος βρίσκεται σε ένα τριώροφο βάθρο, έχει δύο ζώνες, μία στατική και μία δυναμική . Η στατική ζώνη είναι μια κλειστή κατασκευή από σκυρόδεμα, η οποία συμμορφώνεται με αυστηρές απαιτήσεις για την προστασία της τέχνης, ενώ η δυναμική ζώνη έχει μια ανοιχτή, διαφανή πρόσοψη με όμορφη θέα στην πόλη και το φιόρδ του Όσλο.
Ο Edvard Munch έζησε κατά τη διάρκεια μιας μεταμορφωτικής περιόδου της ιστορίας, την ίδια εποχή με εμβληματικούς καλλιτέχνες όπως ο Σαλβαδόρ Νταλί και ο Πάμπλο Πικάσο. Ήταν ένα συχνά παρεξηγημένο άτομο του οποίου το ταλέντο ξεπερνούσε κατά πολύ την εμβληματική ζωγραφική της «Κραυγής» του.
Ο καλλιτέχνης πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στο Όσλο και η κληρονομιά που άφησε βρήκε από το 2012 ένα νέο σπίτι σε μια εντυπωσιακή μοντέρνα δομή κατά μήκος της πολυτελούς προκυμαίας του Όσλο.
Ο ίδιος ο Edvard Munch από το 1927 είχε ξεκινήσει με τον Jens Thiis, τον διευθυντή της Εθνικής Πινακοθήκης μια συζήτηση για ένα μελλοντικό μουσείο. Η πόλη του Όσλο πήρε την απόφασή της να χτίσει ένα Μουσείο Munch το 1946. Ωστόσο, οι συζητήσεις για το πού θα τοποθετείτο ήταν άκαρπες.
Στο πάρκο Vigeland στην περιοχή Frogner ή στο κέντρο της πόλης πίσω από το Βασιλικό Παλάτι; Ή μήπως θα έπρεπε να χτιστεί στο Grünerløkka, όπου ο καλλιτέχνης είχε περάσει σημαντικά χρόνια της παιδικής του ηλικίας; Τελικά το Δημοτικό Συμβούλιο του Όσλο αποφάσισε να χτίσει το μουσείο στην εργατική συνοικία Tøyen στο ανατολικό Όσλο.
Τον σχετικό διαγωνισμό που ακολούθησε τον κέρδισαν επτά χρόνια αργότερα οι Νορβηγοί αρχιτέκτονες Gunnar Fougner και Einar Myklebust, με την πρόταση να χτίσουν ένα λειτουργικό μονώροφο κτίριο. Ωστόσο, το κτίριο που χτίστηκε και που στέγασε το αρχικό μουσείο από το 1963 μέχρι το 2020 ήταν αναμφισβήτητα πολύ μικρό και δεν παρείχε εγγυήσεις πλέον για την ασφάλεια της συλλογής του.
Το 1940, τέσσερα χρόνια πριν από το θάνατό του, ο Edvard Munch είχε γράψει μια διαθήκη κληροδοτώντας ολόκληρη την περιουσία του στην πόλη.
Η μεταθανάτια απογραφή του περιλάμβανε περίπου 27.000 αντικείμενα: 1.200 πίνακες ζωγραφικής, 7.000 σχέδια, 18.000 εκτυπώσεις, έξι γλυπτά, χιλιάδες βιβλία, άφθονη αλληλογραφία, χειρόγραφα, φωτογραφίες, λιθογραφίες, χάλκινες πλάκες και εγχάρακτα ξύλινα μπλοκ, τα περισσότερα από τα οποία φιλοξενήθηκαν στο παλιό και πλέον φιλοξενούνται στο καινούργιο μουσείο.
Το νέο κτίριο έχει συνολικό εμβαδό 26.313 τ.μ. και 13 ορόφους με 11 αίθουσες γκαλερί που φιλοξενούν τόσο τις μόνιμες όσο και τις προσωρινές εκθέσεις. Αυτό που πραγματικά το κάνει ξεχωριστό και του δίνει στυλ είναι η επένδυσή του με ανακυκλωμένα, διάτρητα πάνελ αλουμινίου που επιτρέπουν επιλεκτική ορατότητα στο λιμάνι.
Ο κύριος λόγος για να επισκεφτεί κάποιος το Μουσείο Munch είναι για να δει τον εμβληματικό πίνακα «The Scream» και σίγουρα να θαυμάσει όχι μια αλλά τρείς εκδοχές του - ζωγραφική, κραγιόν και λιθογραφία – που εκτίθενται στον 7o όροφο σε μια υποβλητικά φωτισμένη κρυψώνα και που μόνο μία από τις τρείς είναι ορατή κάθε φορά.
Οι άλλες δύο παραμένουν κρυμμένες στο σκοτάδι, με την καθεμιά να αποκαλύπτεται στο κοινό ανά μία ώρα. Ανάμεσα στις τρεις εκδοχές είναι και εκείνη του 1910, η οποία είχε κλαπεί μαζί με την επίσης διάσημη «Μαντόνα» από το παλιό Μουσείο του Μουνκ το 2004, αλλά εντοπίστηκε και επιστράφηκε δυο χρόνια αργότερα.
Ανάμεσα στα πιο σημαντικά έργα εξπρεσιονιστικής τέχνης του Μουνκ μέσα στο μουσείο βλέπει ενδεικτικά κάποιος τον « Ήλιος» (1911), τους « Ερευνητές», την «Έναστρη νύχτα», το «Άγχος», τον «Δολοφόνο», το «Φιλί» και τη «Μελαγχολία-Λάουρα» (1899), που έχει αναφορές στη μητέρα του καλλιτέχνη Λάουρα Μουνκ η οποία νοσηλεύτηκε επί μακρόν σε ψυχιατρείο, εκεί όπου εξάλλου κατέληξε και ο ίδιος το1908.
Ο Edvard Munch πέρασε τα τελευταία 30 χρόνια της ζωής του στο Ekely, τη βίλα του λίγο έξω από το Όσλο. Το σπίτι κατεδαφίστηκε το 1960, αλλά σε μια από τις εκθέσεις του μουσείου έχει ανακατασκευαστεί και μέσω μιας εγκατάστασης πολυμέσων που χρησιμοποιεί φως, ήχο και κινούμενες εικόνες μπορεί να αφηγηθεί ιστορίες από τη ζωή του Μουνκ.
Ο ίδιος ο Μουνκ έλεγε ότι το σπίτι του ήταν ο εγκέφαλός του, γεγονός που εξηγεί γιατί τόσο σπάνια προσκαλούσε ανθρώπους να τον επισκεφτούν.
Ο Μουνκ ένιωθε τους επισκέπτες σαν μια εισβολή στις νευρικές ίνες της ιδιωτικής, δημιουργικής του ζωής. Παρόλα αυτά είχε ένα μεγάλο δίκτυο φίλων και γνωστών που όλοι είχαν επιρροή στην καλλιτεχνική του πρακτική. Επηρεάστηκε επίσης από τις εποχές που έζησε οι οποίες χαρακτηρίζονταν από τεχνολογική καινοτομία και ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές, καθώς και από πολιτικές αναταράξεις και πόλεμο.
Ο χώρος του μουσείου είναι προσεγμένος και κάθε όροφος έχει διαφορετικό θέμα, αλλά όλα συνδυάζονται σε μια απόλυτα ικανοποιητική εμπειρία. Το κτίριο είναι ένα από τα πιο ολοκληρωμένα μουσεία τέχνης της Νορβηγίας και εκεί μέσα υπάρχει αρκετή ποικιλία για να κρατήσει τον επισκέπτη απασχολημένο για τουλάχιστον μερικές ώρες – ακόμα κι αν η τέχνη δεν τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα
Στην πραγματικότητα, λαμβάνοντας υπόψη πόσα πολλά μπορεί να δει και να κάνει κάποιος, αυτό το μέρος μοιάζει περισσότερο με πολιτιστικό κέντρο παρά με μουσείο. Για παράδειγμα, είναι και ένα μέρος για παιχνίδι, αφού στον 7ο όροφο μπορεί κάποιος να δημιουργήσει τη δική του εκδοχή της τέχνης του Munch.
Το κοινό αγαπά ιδιαίτερα τον τελευταίο όροφο του μουσείου που προσφέρει ίσως την καλύτερη θέα στις γειτονιές Sørenga και Bjørvika του Όσλο, καθώς και από εκεί ψηλά φαίνονται και τα φιορδ της πόλης.
Σε κάθε όροφο μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει βίντεο για τη ζωή του καλλιτέχνη με περισσότερες λεπτομέρειες. Επιπλέον, το μουσείο φιλοξενεί σημαντικές προσωρινές εκθέσεις τόσο από Νορβηγούς όσο και από διεθνείς καλλιτέχνες, διερευνώντας τη διαρκή επιρροή του Munch στις γενιές καλλιτεχνών που ακολούθησαν.
Το Μουσείο Munch δεν είναι απλώς μια γιορτή της ζωής του καλλιτέχνη. Στόχος του είναι να εμπνεύσει ανθρώπους από όλο τον κόσμο να εκφράσουν τις ιδέες τους στο κοινό και μόνο για αυτό αξίζει κάποιος να το επισκεφθεί.
Πληροφορίες: https://www.munchmuseet.no/en/
