Η ελονοσία σκοτώνει περισσότερους από μισό εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι παιδιά κάτω των 5 ετών. Ωστόσο, οι στρατηγικές για τον έλεγχο της νόσου είναι γεμάτες προκλήσεις γιατί τα κουνούπια αναπτύσσουν ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα και τα εμβόλια παρέχουν ελλιπή προστασία. Τώρα, Αμερικανοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι βρήκαν ένα νέο όπλο: ένα βακτήριο που όταν εισαχθεί στα κουνούπια, σταματά την ανάπτυξη του παρασίτου της ελονοσίας στα έντερα των εντόμων.
Τα ευρήματα συμπληρώνουν τις υπάρχουσες μεθόδους πρόληψης της ελονοσίας, λέει στο Science η Carolina Barillas-Mury, η οποία ηγείται του ερευνητικού εργαστηρίου ελονοσίας και φορέων στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ. Η προσέγγιση «έχει μεγάλες δυνατότητες για εφαρμογή» σε περιοχές όπου η ελονοσία είναι ενδημική, προσθέτει ο Barillas-Mury. Οι ερευνητές έχουν προσπαθήσει κατά καιρούς να χρησιμοποιήσουν μικρόβια για τον έλεγχο των ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια. Το βακτήριο Wolbachia pipientis, για παράδειγμα, που καταπολεμά τον ιό του δάγκειου πυρετού έδειξε να είναι πολλά υποσχόμενο σε πρόσφατες κλινικές δοκιμές και χρησιμοποιείται ήδη σε ορισμένες περιοχές του κόσμου. Αλλά οι περισσότερες μέθοδοι για τον αποκλεισμό των παρασίτων Plasmodium που προκαλούν ελονοσία, τα οποία μεταδίδονται απόδιαφορετικά είδη κουνουπιών, βασίζονται σε γενετικά τροποποιημένα βακτήρια. Και αυτό από μόνο του αποτελεί μια δυσκολία.
Το βακτήριο που βρίσκεται στη φύση στη νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Science, αναστέλλει το παράσιτο της ελονοσίας χωρίς καμία γενετική παρέμβαση από τον άνθρωπο. Η Janneth Rodrigues, επικεφαλής της παγκόσμιας έρευνας και ανάπτυξης φαρμάκων στη GlaxoSmithKline, και οι συνεργάτες της εντόπισαν το μικρόβιο στα εργαστήρια της εταιρείας στην Ισπανία, αφού παρατήρησαν ότι τα κουνούπια που χρησιμοποιούσαν για την έρευνα για την ελονοσία ήταν όλο και πιο δύσκολο να μολυνθούν με πλασμώδιο. Παρατήρησαν ότι υπήρχε ένα απροσδόκητο μικρόβιο, ένα βακτηριακό στέλεχος που ονομάζεται Delftia tsuruhatensis TC1, μέσα στα έντερα αυτών των κουνουπιών, που δεν είναι σαφές πώς έφτασε μέχρι εκεί, αν και το είδος έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν στα έντερα ορισμένων εντόμων, καθώς και στο νερό, το έδαφος και, σπάνια, σε ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις.
Όταν η ομάδα μετέδωσε το στέλεχος σε άλλα κουνούπια, φάνηκε να εμποδίζεται το παράσιτο να τα μολύνει. Η ομάδα της Rodrigues συνεργάστηκε με τον Marcelo Jacobs-Lorena, έναν ερευνητή για την ελονοσία στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Johns Hopkins Bloomberg. Το εργαστήριό του ανακάλυψε ότι το βακτηριακό στέλεχος D. tsuruhatensis διαταράσσει την ανάπτυξη του Plasmodium στο έντερο του κουνουπιού - όπου αναπτύσσεται το παράσιτο πριν μετακινηθεί στους σιελογόνους αδένες του εντόμου. Σε σύγκριση με τα κουνούπια που δεν έφεραν το βακτήριο, τα έντομα με D. tsuruhatensis είχαν περίπου 75% λιγότερες ωοκύστεις Plasmodium - δομές σαν αυγά που σχηματίζει το παράσιτο στο έντερο του εντόμου.
Πειράματα σε τρωκτικά αποκάλυψαν ότι αυτή η διαταραγμένη ανάπτυξη του Plasmodium οδήγησε σε μειωμένη μετάδοση. Μόνο το 1/3 των ποντικών που τσιμπήθηκαν από κουνούπια που μεταφέρουν βακτήρια μολύνθηκαν, σε σύγκριση με το 100% των ποντικών που τσιμπήθηκαν από κανονικά κουνούπια. Η έρευνα προσδιορίζει το D. tsuruhatensis ως ένα ελκυστικό εργαλείο για την πρόληψη της ελονοσίας, λένε οι επιστήμονες. Τα κουνούπια χρειάζεται να έρθουν σε ελάχιστη επαφή με το βακτήριο, το οποίο μόλις εισαχθεί μέσα στο έντομο, παραμένει εκεί, εμποδίζοντας συνεχώς την ανάπτυξη παρασίτων.
Το D. tsuruhatensis δεν φαίνεται να επηρεάζει την επιβίωση του κουνουπιού ή των απογόνων του
Επιπλέον, το D. tsuruhatensis δεν φαίνεται να επηρεάζει την επιβίωση του κουνουπιού ή των απογόνων του - πράγμα που σημαίνει ότι τα έντομα είναι απίθανο να αναπτύξουν αντίσταση σε αυτό. Οι ερευνητές του Johns Hopkins εξέτασαν επίσης το πώς το βακτήριο βλάπτει το πλασμώδιο εκκρίνοντας ένα μόριο που ονομάζεται harmane - μια ετεροκυκλικη αμίνη που βρίσκεται σε φυτά που χρησιμοποιούνται για την παραδοσιακή ιατρική σε ορισμένους πολιτισμούς. Η έγχυση και μόνο αυτού του συστατικού στο κουνούπι ή απλώς το να βαδίσουν τα έντομα πάνω του εμπόδισε την ανάπτυξη του παρασίτου - αν και το αποτέλεσμα εξαφανίστηκε μετά από μια μέρα περίπου.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το συστατικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε επιφάνειες με τις οποίες έρχονται σε επαφή τα κουνούπια. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ακόμη ένα σημαντικό εύρημα από τη μελέτη: Σε
αντίθεση με ορισμένα βακτήρια του εντέρου, το D. tsuruhatensis δεν μεταδίδεται μεταξύ των κουνουπιών. Αν και αυτό θα μπορούσε να είναι ένας περιορισμός στη γραμμή, είναι ένα πλεονέκτημα από την άποψη της ασφάλειας και μπορεί να διευκολύνει την πορεία προς την ρυθμιστική έγκριση.
H Rodrigues, h οποίa μαζί με έναν άλλο ερευνητή της GSK αναφέρεται ως συν- εφευρέτρια σε ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που σχετίζεται με την ανακάλυψη, λέει ότι ένα ενδεχόμενο προϊόν θα μπορούσε να πάρει τη μορφή σκόνης που περιέχει το βακτήριο ή ακόμη και τη harmane αναμεμειγμένα με ζαχαρούχα δολώματα για να προσελκύσει τα έντομα. Προς το παρόν, ωστόσο, οι ερευνητές εκτελούν πρόσθετα πειράματα για να ελέγξουν την ασφάλεια της μεθόδου - διασφαλίζοντας, για παράδειγμα, ότι αυτό το βακτήριο δεν βλάπτει άλλα έντομα όπως οι μέλισσες.
