Σε έκθεσή του αναφέρει πως παρά τις προόδους στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, η εφαρμογή των κανόνων από τα 22 παράκτια κράτη μέλη παραμένει ανεπαρκής, θέτοντας σε κίνδυνο τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τη δημόσια υγεία.
Στην έκθεσή του, το ΕΕΣ τονίζει ότι οι δράσεις για την πρόληψη, την παρακολούθηση και την επιβολή κυρώσεων όσον αφορά τη ρύπανση από πλοία δεν είναι επαρκείς. Αν και η ευρωπαϊκή νομοθεσία ενσωματώνει τους διεθνείς κανόνες για τη ρύπανση από πετρέλαιο, τα ναυάγια και τις εκπομπές θείου, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά κενά. Για παράδειγμα, οι πλοιοκτήτες μπορούν ακόμη να παρακάμπτουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες περί ανακύκλωσης πλοίων, αλλάζοντας τη σημαία νηολόγησης πριν από τη διάλυση των πλοίων τους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2022, μόλις 1 στα 7 πλοία παγκοσμίως έφερε σημαία της ΕΕ, ενώ για τα πλοία στο τέλος του κύκλου ζωής τους, το ποσοστό αυτό ήταν μειωμένο κατά 50%.
Επιπλέον, η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν διασφαλίζει πλήρως τη δήλωση των εμπορευματοκιβωτίων που χάνονται στη θάλασσα, ούτε προβλέπει αποτελεσματικά μέτρα για την ανάκτησή τους. Η αδυναμία αυτή δημιουργεί σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα και θέτει σε κίνδυνο τη ναυσιπλοΐα.
Ο Νικόλαος Μηλιώνης, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για τον έλεγχο, δήλωσε ότι «η ρύπανση των θαλασσών από πλοία εξακολουθεί να αποτελεί μείζον πρόβλημα και, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ δεν έχει ακόμη περάσει τον κάβο». Επεσήμανε επίσης ότι, δεδομένου ότι πάνω από το 75% των ευρωπαϊκών θαλασσών αντιμετωπίζουν προβλήματα ρύπανσης, ο φιλόδοξος στόχος για μηδενική ρύπανση μοιάζει ανέφικτος, γεγονός που απειλεί τη δημόσια υγεία, τη βιοποικιλότητα και τους αλιευτικούς πόρους.
Το ΕΕΣ διαπιστώνει πως τα κράτη μέλη δεν αξιοποιούν επαρκώς τα διαθέσιμα εργαλεία για την καταπολέμηση της ρύπανσης. Για παράδειγμα, η υπηρεσία CleanSeaNet, που παρακολουθεί μέσω δορυφόρων τις πετρελαιοκηλίδες, εντόπισε 7.731 πιθανές πετρελαιοκηλίδες στις ευρωπαϊκές θάλασσες την περίοδο 2022-2023. Οι περισσότερες καταγράφηκαν στις ακτές της Ισπανίας (1.462), της Ελλάδας (1.367) και της Ιταλίας (1.188). Ωστόσο, λιγότερες από τις μισές από αυτές τις προειδοποιήσεις διερευνήθηκαν από τις αρμόδιες αρχές και μόλις στο 7% των περιπτώσεων επιβεβαιώθηκε η ρύπανση, κυρίως λόγω των καθυστερήσεων μεταξύ της ανίχνευσης και της επιτόπιας επιβεβαίωσης.
Το ΕΕΣ επισημαίνει επίσης ότι οι επιθεωρήσεις πλοίων από τις εθνικές αρχές δεν είναι επαρκείς, ενώ οι κυρώσεις για περιβαλλοντικές παραβιάσεις στη θάλασσα είναι χαμηλές και σπάνια αποτρέπουν νέες παραβάσεις. Επιπλέον, μόνο ελάχιστα κράτη μέλη αναφέρουν περιπτώσεις εγκατάλειψης, απώλειας ή απόρριψης αλιευτικών εργαλείων, παρότι αυτά συνιστούν σοβαρή απειλή για το θαλάσσιο περιβάλλον.
Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ούτε τα κράτη μέλη διαθέτουν ολοκληρωμένη εικόνα για τη χρήση των ευρωπαϊκών κονδυλίων που διατίθενται για την καταπολέμηση της ρύπανσης. Εξίσου ασαφής παραμένει και η πραγματική έκταση της ρύπανσης από πλοία, καθώς και η ταυτότητα των υπευθύνων, γεγονός που δυσχεραίνει τη χάραξη αποτελεσματικών πολιτικών αντιμετώπισης του προβλήματος.
