Ξημερώματα της 15ης Ιουνίου οι βαλλιστικοί πύραυλοι της Τεχεράνης χτυπούν το εμβληματικό Ινστιτούτο Weizmann στην πόλη Ρεχοβότ. Το κτήριο του Κέντρου Έρευνας για τον Καρκίνο τυλίγεται στις φλόγες, παρά τα ισχυρά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας που περιβάλλουν την πανεπιστημιούπολη.
Αν και δεν υπήρξαν θύματα, οι καταστροφικές ζημιές σε δύο σημαντικές εγκαταστάσεις, σε μια που στεγάζει εργαστήρια χημείας και επιστήμης υλικών, η οποία είχε προγραμματιστεί να ανοίξει φέτος, και σε ένα υπάρχον κτίριο αφιερωμένο στις βιοεπιστήμες και τις υπολογιστικές επιστήμες είναι σημαντικές και πληγώνουν συμβολικά και ουσιαστικά, την καρδιά της ισραηλινής επιστημονικής υποδομής, στέλνοντας ένα ανατριχιαστικό μήνυμα στους Ισραηλινούς επιστήμονες ότι αυτοί και η εμπειρογνωμοσύνη τους αποτελούν πλέον στόχους στην κλιμακούμενη σύγκρουση του Ισραήλ με το Ιράν.
Εκατοντάδες επιστήμονες στο πανεπιστήμιο του Ρεχοβότ ‘έθαψαν’ χρόνια εργασίας μέσα στα ερείπια. «Προφανώς είμαστε στόχος», σχολιάζει στο Science ο φυσικός Ρόι Οζέρι, αντιπρόεδρος στο Weizmann. «Είναι μια ηθική νίκη» για το Ιράν, δήλωσε στο Associated Press ο Όρεν Σούλντινερ, καθηγητής στο τμήμα μοριακής κυτταρικής βιολογίας και στο τμήμα μοριακής νευροεπιστήμης, του οποίου το εργαστήριο καταστράφηκε ολοσχερώς στην επίθεση. «Κατάφεραν να βλάψουν το “κόσμημα”της επιστήμης στο Ισραήλ».
Κατά τη διάρκεια των ετών ενός σκιώδους πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Ιράν που προηγήθηκαν της τρέχουσας σύγκρουσης, το Ισραήλ στοχοποίησε επανειλημμένα Ιρανούς πυρηνικούς επιστήμονες με στόχο την αναχαίτιση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Το Ισραήλ συνέχισε αυτή την τακτική με το χτύπημα εναντίον του Ιράν πριν από λίγες ημέρες, σκοτώνοντας πολλούς πυρηνικούς επιστήμονες, μαζί με κορυφαίους στρατηγούς, και πλήττωντας πυρηνικές εγκαταστάσεις και υποδομές βαλλιστικών πυραύλων.
Από την πλευρά του το Ιράν έχει κατηγορηθεί για στοχοποίηση τουλάχιστον ενός επιστήμονα του Weizmann στο παρελθόν. Πέρυσι, οι ισραηλινές αρχές δήλωσαν ότι εξάρθρωσαν ένα ιρανικό δίκτυο κατασκοπείας που είχε σχέδιο παρακολούθησης και δολοφονίας ενός Ισραηλινού πυρηνικού επιστήμονα που εργαζόταν και ζούσε στο ινστιτούτο.
Η αλήθεια είναι πως ενώ πρόκειται για ένα διεπιστημονικό ερευνητικό ίδρυμα, το Weizmann, όπως και άλλα ισραηλινά πανεπιστήμια, έχει δεσμούς με το αμυντικό κατεστημένο του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων συνεργασιών με ηγέτες της βιομηχανίας όπως η Elbit Systems και την Israel Aerospace Industries, δύο εταιρείες-πυλώνες του ισραηλινού βιομηχανικού-στρατιωτικού συμπλέγματος, γι' αυτό και πιθανώς να έγινε στόχος.
Αναλυτές εκτιμούν πως, καθώς το ινστιτούτο συμβολίζει πρωτίστως την «ισραηλινή επιστημονική πρόοδο», η επίθεση εναντίον του δείχνει τον τρόπο σκέψης του Ιράν: «Εσείς βλάπτετε τους επιστήμονές μας, άρα κι εμείς βλάπτουμε το δικό σας επιστημονικό δυναμικό».
{https://www.youtube.com/watch?v=kdMWVufux2M}
Παρόλο που δεκάδες έχουν σκοτωθεί από ιρανικούς πυραύλους αλλού στο Ισραήλ και εκατοντάδες έχουν πεθάνει στο Ιράν, δεν αναφέρθηκαν τραυματισμοί στο έγκριτο ινστιτούτο, το οποίο διαθέτει περίπου 500 κατοικίες στην πανεπιστημιούπολη για επισκέπτες καθηγητές, μεταδιδακτορικούς και φοιτητές. Ο Οζέρι λέει ότι το Weizmann εκκενώθηκε και είναι προς το παρόν κλειστό για όλους.
Η ιστορία του Ινστιτούτου
Το Ινστιτούτο Weizmann ιδρύθηκε από τον διάσημο χημικό Chaim Weizmann το 1934 ως Ερευνητικό Ινστιτούτο Daniel Sieff, προς τιμήν του γιου των Βρετανών δωρητών Rebecca και Israel Sieff. Το Ινστιτούτο μετονομάστηκε προς τιμήν του Δρα Βάιζμαν το 1949, ο οποίος ήταν ένθερμος σιωνιστής που είδε το όραμά του για την ίδρυση ενός εβραϊκού κράτους στη Γη του Ισραήλ και την τριτοβάθμια εκπαίδευση στο Ισραήλ να υλοποιείται κατά τη διάρκεια της ζωής του. Σε συνεργασία με άλλους, ίδρυσε το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ το 1925 και το Ινστιτούτο Επιστημών Weizmann.
Ενώ εργαζόταν ως λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, ο Δρ Βάιζμαν ανέπτυξε τη διαδικασία παραγωγής ακετόνης μέσω βακτηριακής ζύμωσης, η οποία είχε μεγάλη σημασία για τους Βρετανούς κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Συνεργάστηκε με τον Λόρδο Άρθουρ Τζέιμς Μπάλφουρ για να γράψει τη Διακήρυξη Μπάλφουρ προς υποστήριξη της ίδρυσης του Κράτους του Ισραήλ και συναντήθηκε με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν για να τον πείσει να υποστηρίξει την ίδρυση του Κράτους. Ο Δρ. Βάιζμαν έγινε ο πρώτος Πρόεδρος του Κράτους του Ισραήλ. Η κατοικία του στην πανεπιστημιούπολη του Ινστιτούτου είναι πλέον και εθνικό ορόσημο.
Το Ινστιτούτο Weizmann είναι ένα από τα κορυφαία ιδρύματα-κόμβους βασικής έρευνας στον κόσμο. Διαθέτει 250 πειραματικές και θεωρητικές ερευνητικές ομάδες σε πέντε πεδία (Βιολογία, Βιοχημεία, Χημεία, Μαθηματικά και Επιστήμη Υπολογιστών και Φυσική). Οι γνώσεις που προκύπτουν από τα εργαστήριά του παρέχουν μια θεμελιώδη κατανόηση του ανθρώπινου σώματος και του σύμπαντος και οδηγούν σε εξελίξεις στην ιατρική, την τεχνολογία και το περιβάλλον. Αυτή είναι η επιστήμη προς όφελος της ανθρωπότητας στην καλύτερη της μορφή.
Περισσότεροι από 2.500 μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί ερευνητές εργάζονται στο Ινστιτούτο που έχει προϋπολογισμό περίπου 600 εκατ. δολάρια τον χρόνο. Περίπου το ένα τέταρτο της χρηματοδότησης καλύπτεται από το κράτος και το υπόλοιπο προέρχεται από δικαιώματα ευρεσιτεχνιών και στρατηγικές συνεργασίες.
Το Ινστιτούτο Weizmann είναι ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες στα ερευνητικά προγράμματα-πλαίσια της ΕΕ, λαμβάνοντας σχεδόν 600 εκατομμύρια ευρώ από τότε που το Ισραήλ προσχώρησε το 1996, αν και αυτό θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο εάν η ΕΕ αναστείλει τη σύνδεση για να πιέσει το Ισραήλ να άρει τον αποκλεισμό τροφίμων προς τη Γάζα.
Κατά τη διάρκεια του προγράμματος «Horizon Europe», το οποίο ξεκίνησε το 2021, το ινστιτούτο έλαβε 118 επιχορηγήσεις, συμπεριλαμβανομένων 63 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας. Αυτό το καθιστά το τρίτο πιο επιτυχημένο ίδρυμα στην απόσπαση χρηματοδοτήσεων από το ERC, μετά από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και του Τελ Αβίβ.
Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Weizmann πιστώνονται την εφεύρεση της αμνιοπαρακέντησης, φαρμάκων για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, νανοϋλικών και ενώσεων για βιομηχανικές και ιατρικές χρήσεις, της προηγμένης τεχνολογίας υπολογιστών και πρωτοποριακών λογισμικών αποθήκευσης δεδομένων. Η έρευνά τους για τον καρκίνο έχει οδηγήσει σε πολλές ανακαλύψεις, συμπεριλαμβανομένου του γονιδίου που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη p53 καταστολής όγκων που βρέθηκε να είναι δυσλειτουργική σε σχεδόν όλους τους καρκίνους και μιας πρωτεΐνης που πυροδοτεί τη χρόνια μυελογενή λευχαιμία, η οποία παρείχε τη βάση για την ανάπτυξη του Imatinib (γνωστό ως Gleevec), καθώς και του φαρμάκου Erbitux για τη θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου και του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου. Ένα από τα δυνατά σημεία του Ινστιτούτου είναι επίσης η ανάπτυξη βασικών ερευνητικών εργαλείων, όπως ο πυρηνικός μαγνητικός συντονισμός για τη μελέτη βιολογικών και μη βιολογικών υλικών.
Ανάμεσα στους επιστήμονες του Ινστιτούτου, ενδεικτικά η καθηγήτρια Ada Yonath του Τμήματος Δομικής Βιολογίας έλαβε το βραβείο Νόμπελ Χημείας το 2009 για την αποκρυπτογράφηση της δομής του ριβοσώματος, η οποία βοήθησε στην ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών και στην καλύτερη κατανόηση της αντοχής στα αντιβιοτικά, ενώ τρεις από τους επιστήμονες υπολογιστών έχουν κερδίσει το βραβείο Turing, που θεωρείται το «Νόμπελ των μαθηματικών».
Τη δεκαετία του 1970, ένας αλγόριθμος που επέτρεψε ασφαλείς συναλλαγές μέσω υπολογιστή, RSA, συν-εφευρέθηκε από επιστήμονες του Ινστιτούτου και παρείχε τα θεμέλια για νεοσύστατες εταιρείες που τροφοδοτούν την ακμάζουσα βιομηχανία τηλεπικοινωνιών του Ισραήλ, αλλά και την άμυνά του. Και η λίστα συνεχίζεται.
Χάθηκε έρευνα δεκαετιών
Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου άκουσαν τους συναγερμούς στις 3:30 π.μ. τοπική ώρα στις 15 Ιουνίου και έτρεξαν σε ένα κοντινό καταφύγιο μαζί με τις οικογένειές τους. Όταν επέστρεψαν είδαν την καταστροφή.
Ανάμεσα τους και ο νευροεπιστήμονας Όρεν Σούλντινερ. «Το εργαστήριο μέσα στο οποίο εργαζόμουν 16 χρόνια έχει εξαφανιστεί. Δεν υπάρχει τίποτα να σώσουμε», λέει στο Science για την καταστροφή. Μεταξύ του χαμένου ερευνητικού υλικού, το πιο πολύτιμο επιστημονικά ήταν περισσότερες από 2000 προσεκτικά αναπαραγμένες διαγονιδιακές σειρές Δροσόφιλας που χρησιμοποιούνταν για έρευνα σχετικά με την ανάπτυξη του ανθρώπινου νευρικού συστήματος, και παρείχαν κατανόηση για τον αυτισμό και τη σχιζοφρένεια. «Θα χρειαστούν 3 ή 4 χρόνια για να ανοικοδομηθεί το εργαστήριο», λέει, προσθέτοντας ότι έχασε επίσης αμέτρητα βακτηριακά δείγματα και δείγματα DNA. «Είναι σπαρακτικό!», δήλωσε.
Οι ερευνητές στην πανεπιστημιούπολη αγωνίζονται τώρα να περισώσουν ό,τι μπορούν. Από τα εργαστήρια που χτυπήθηκαν περίπου 10 καταστράφηκαν ολοσχερώς και άλλα 40 βρίσκονται σε κτίρια που κρίθηκαν ακατάλληλα, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να βρεθεί νέος χώρος. Ωστόσο, ορισμένα αντιδραστήρια και εξοπλισμός ήταν τουλάχιστον ανακτήσιμα.
{https://www.youtube.com/watch?v=hEWpnGv8Qak}
Οι επιστήμονες του Weizmann που έχουν μοιραστεί δείγματα με ερευνητές σε άλλες χώρες επικοινωνούν τώρα με τους συναδέλφους τους. « Εάν κατά τη διάρκεια των τελευταίων 16 ετών έχετε λάβει κάτι από το εργαστήριό μου, παρακαλώ κρατήστε το ασφαλές», ανάρτησε ο Schuldiner στο X.
Εν τω μεταξύ, ο Ozeri λέει ότι το Weizmann «βρίσκεται ήδη σε υψηλό επίπεδο» αναδιοργανώνοντας τα εργαστήρια, ώστε οι επιστήμονες των οποίων τα εργαστήρια υπέστησαν ζημιές να μπορούν να μετακινηθούν σε κοινόχρηστους χώρους όσο θα προχωρούν οι επισκευές.
Ο Schuldiner λέει ότι θα ανακατασκευάσει το εργαστήριό του στο Weizmann, αλλά όπως πολλοί Ισραηλινοί ακαδημαϊκοί, αποθαρρύνεται από την πολιτική κατάσταση. Έχει συμμετάσχει εδώ και χρόνια σε διαμαρτυρίες κατά της κυβέρνησης Νετανιάχου και, πιο πρόσφατα, κατά του πολέμου στη Γάζα. «Η απόφασή μου για το αν θα παραμείνω στο Ισραήλ θα επηρεαστεί περισσότερο από την κυβέρνηση που έχουμε παρά από τον φόβο ενός ακόμη ιρανικού πυραύλου», σχολιάζει στο Science.
