Επιστήμη

Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση 10 εκατομμυρίων σε Ελληνίδα αστροφυσικό στην Κρήτη

Από αριστερά προς τα δεξιά οι Torsten Enßlin, Βασιλική Παυλίδου και Philipp Mertsch. Οι Enßlin και Mertsch κρατούν ανακατασκευές της κατανομής της Γαλαξιακής σκόνης στη γειτονιά του ηλιακού μας συστήματος, 3D εκτυπωμένες σε διαφανές υλικό. Τέτοιες ψηφιακές ανακατασκευές θα αποτελούν τις «σελίδες» του 3D Άτλαντα του Γαλαξία μας Από αριστερά προς τα δεξιά οι Torsten Enßlin, Βασιλική Παυλίδου και Philipp Mertsch. Οι Enßlin και Mertsch κρατούν ανακατασκευές της κατανομής της Γαλαξιακής σκόνης στη γειτονιά του ηλιακού μας συστήματος, 3D εκτυπωμένες σε διαφανές υλικό. Τέτοιες ψηφιακές ανακατασκευές θα αποτελούν τις «σελίδες» του 3D Άτλαντα του Γαλαξία μας
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, χρηματοδοτεί την δρα Βασιλική Παυλίδου για να αλλάξει δραστικά τον τρόπο με τον οποίο παρατηρούμε και κατανοούμε το Σύμπαν.

Την δημιουργία ενός τρισδιάστατου Άτλαντα του Γαλαξία μας θα επιδιώξει η κα. Βασιλική Παυλίδου, Συνεργαζόμενο Μέλος ΔΕΠ στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και Καθηγήτρια στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, με την υψηλού κύρους ανταγωνιστική χρηματοδότηση ERC Synergy Grant από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, συνολικού προϋπολογισμού 10 εκ. ευρώ, που έλαβε πρόσφατα.

Η Ελληνίδα αστροφυσικός σε συνεργασία με τους Torsten Enßlin του Ινστιτούτου Αστροφυσικής Max Planck (MPA) στο Garching της Γερμανίας, και Philipp Mertsch του Πανεπιστημίου RWTH Aachen της Γερμανίας, θα αναπτύξουν τον πρώτο τρισδιάστατο, ολοκληρωμένο άτλαντα του Γαλαξία μας, που αναμένεται να αλλάξει δραστικά τον τρόπο με τον οποίο παρατηρούμε και κατανοούμε το Σύμπαν.

«Η τρισδιάστατη δομή του Γαλαξία είναι είτε ο πρωταγωνιστής, είτε μια σημαντική πηγή θορύβου σε όλα τα πεδία αιχμής στην αστροφυσική, είτε μιλάμε για την αναζήτηση των απαρχών του Σύμπαντος, είτε για τη φύση της σκοτεινής ύλης ή για την προέλευση των άστρων και των σωματιδίων με τις υψηλότερες ενέργειες στο Σύμπαν» σχολιάζει η Δρ Παυλίδου, επιστημονικά υπεύθυνη του έργου στον κόμβο της Κρήτης.

Το έργο, με την ονομασία mw-atlas, θα υλοποιηθεί στα τρία ινστιτούτα τα επόμενα έξι χρόνια, αρχής γενομένης από το 2025.

closeUp_GR_Site_cd856.jpg

«Ο Γαλαξίας μας είναι το σπίτι μας, το λίκνο του ηλιακού μας συστήματος και της ζωής όπως την ξέρουμε. Είναι επίσης ένα πέπλο μέσα από το οποίο παρατηρούμε το μακρινό Σύμπαν και επομένως πρέπει να γίνει κατανοητός προκειμένου να μπορέσουμε να “καθαρίσουμε” τις παρατηρήσεις μας από τον θόρυβο που προξενεί» προσθέτει ο Enßlin, επικεφαλής της ομάδας Θεωρίας Πληροφορίας Πεδίων στο MPA, επιστημονικά υπεύθυνος του κόμβου του Garching και συντονιστής του mw-atlas.

«Ο Γαλαξίας μας είναι εξαιρετικά πολύπλοκος», σημειώνει με τη σειρά του ο Mertsch, καθηγητής στο Ινστιτούτο Θεωρητικής Σωματιδιακής Φυσικής και Κοσμολογίας του RWTH Aachen και επιστημονικά υπεύθυνος του κόμβου του Aachen. «Περιέχει σκοτεινή ύλη, αστέρια, αέρια, σκόνη, κοσμικές ακτίνες, μαγνητικά πεδία, τυρβώδεις ταχύτητες, τα οποία αλληλεπιδρούν μέσω ενός δικτύου φυσικών διεργασιών. Αν και οι φυσικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συστατικών περιπλέκουν την ανακατασκευή, αποτελούν το κλειδί για να ξεκλειδώσουμε την τρίτη διάσταση για τον άτλαντα».

Σύμφωνα με την Ελληνίδα επιστήμονα, αν ο άτλαντας του Γαλαξία μας ολοκληρωθεί με επιτυχία, σε δέκα χρόνια από τώρα δύσκολα θα υπάρχει κάποια πτυχή της έρευνας στην αστροφυσική που δεν θα τον χρησιμοποιεί καθημερινά. «Αναμένουμε ότι θα οδηγήσει σε πρωτοποριακές επιστημονικές ανακαλύψεις, με τρόπους που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε ακόμη» καταλήγει η κα. Παυλίδου.

Το πρόγραμμα mw-atlas θα μεταφέρει επίσης σε άλλα πεδία τεχνολογίες και αλγόριθμους που θα αναπτύξει, όπως στην ιατρική απεικόνιση, στην παρακολούθηση του κλίματος της Γης και στην ανάλυση βιομηχανικών δεδομένων.

Το έργο χρηματοδοτείται μέσω του προγράμματος ERC-SyG 2024, το οποίο παρέχει επιχορηγήσεις που αποσκοπούν στην προώθηση της διεπιστημονικής έρευνας αιχμής, δίνοντας τη δυνατότητα σε μικρές ομάδες δύο έως τεσσάρων κύριων ερευνητών να αντιμετωπίσουν από κοινού φιλόδοξα ερευνητικά προβλήματα στην διεπαφή μεταξύ καθιερωμένων επιστημονικών κλάδων με αντισυμβατικές προσεγγίσεις.

Αξίζει να σημειωθεί πως το 2024, από όλη την Ευρώπη 56 ερευνητικές ομάδες απέσπασαν τις περιζήτητες επιχορηγήσεις ERC Synergy Grants, οι οποίες, με συνολικό προϋπολογισμό 570 εκ. ευρώ, αποτελούν μέρος του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ, Ορίζοντας 2020.