Να λοιπόν γιατί εξακολουθεί να μεγαλώνει το χάσμα δεξιοτήτων μεταξύ του «τί ζητά η αγορά» και τι «παράγει το εκπαιδευτικό σύστημα». (“Skills Gap”).
Τι συμβαίνει τελικά; Και γιατί;
Ας συμφωνήσουμε ότι όλες οι βαθμίδες, από το Νηπιαγωγείο μέχρι τα Πανεπιστήμια και τα Πολυτεχνεία επιτελούν ορθά και σωστά το έργο τους παρέχοντας στα παιδιά γνώσεις και δεξιότητες, μεταμορφώνοντάς τα σε πολίτες. Οι εκπαιδευτικές βαθμίδες όμως είναι ευθυγραμμισμένες μεταξύ τους;
Μήπως δρουν ανεξάρτητα, δηλαδή απομονωμένες σαν νησιά στο πέλαγος;
Μήπως γι’ αυτό υπάρχει ένα άτυπο blame game και τελικά η μετάθεση ευθυνών από όλους σε όλους για το πώς παραδίδουμε και πως παραλαμβάνουμε τα παιδιά – μαθητές – φοιτητές – πολίτες – εργαζόμενους ό ένας στον / από τον άλλο;
Τελικά αυτό που θα συμβεί, είναι το εξής:
1. Πολλοί μαθητές, ποτέ δεν θα καταφέρουν να φτάσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που τους «ταιριάζει» και να διαπρέψουν εκεί. Αυτό, διότι δεν θα μπορέσουν (ή δεν θα επιχειρήσουν καν) να «γράψουν καλά» και να μπουν τελικά σε κάποια σχολή, η κόμη καλύτερα στη σχολή που τους ταιριάζει και επιθυμούν. Θα έχουν σταματήσει ή «κοπεί» πολύ νωρίτερα από την έναρξη των τριτοβάθμιων σπουδών τους.
2. Ρωτάει κάποιος: Και οι μαθητές που γεμίζουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ποιοι είναι; Eίναι απλό: oι σχολές θα γεμίσουν με πολλούς μαθητές που τις δήλωσαν χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς προσφέρουν, ή αν οι ίδιοι ταιριάζουν εκεί. Μάλιστα, οι λεγόμενες «καλές» σχολές θα υποδεχτούν αυτούς που απλά έγραψαν καλό βαθμό στις Πανελλήνιες. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά.
Άρα, με μία φράση, αυτό που συμβαίνει είναι το εξής: δεν δίνεται καν η ευκαιρία να μπουν τα παιδιά στις σχολές που τους ταιριάζουν – πολλά δε από αυτά, έχουν εγκαταλείψει από νωρίς την προσπάθεια συνέχισης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που τους ταιριάζει. Απέρριψαν κάτι που δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να το γνωρίσουν σωστά!
Μήπως το πρόβλημα καλείται να λυθεί άμεσα ή έμμεσα από αυτούς που το δημιουργούν; Αν ναι, τότε να γιατί δεν θα λυθεί ποτέ και να γιατί θα διαιωνίζεται η κατάσταση και θα μένουμε στις ίδιες διαπιστώσεις πάνω από το χυμένο γάλα που θα ανεβαίνει συνεχώς.
Εννοείται ότι διαφωνούμε κάθετα με την άποψη που πρεσβεύει ότι πρέπει να θεωρηθεί η εκπαίδευση σαν μία προετοιμασία ικανοποίησης των απαιτήσεων εργατικού δυναμικού.
Η λύση του προβλήματος !
Η λύση είναι απλή. Ναι, απλή. Τα παιδιά πρέπει από νωρίς (μονοψήφια ηλικία) να έρθουν σε επαφή με τις θετικές επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά, με τρόπο που θα τους παρουσιάσει τι ακριβώς είναι το κάθε πεδίο, πρακτικά, συγκεκριμένα και χωρίς υπερβολές και πυροτεχνήματα. Τελικά τα ίδια τα παιδιά θα αποφασίσουν συνειδητά να τα απορρίψουν ή να ακολουθήσουν σαν επάγγελμα μία σταδιοδρομία στο πεδίο που θα τα εμπνεύσει.
Αυτή είναι η πρότασή μας. Αυτό ακριβώς είναι που πιστεύουμε ότι πρέπει να έρθει σιγά σιγά, με τρόπο που θα ωριμάσει στα παιδιά σταδιακά, από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού και φυσικά όχι όταν τα παιδιά είναι πλέον στο Λύκειο οπότε πρέπει να αποφασίσουν για πρώτη φορά και να δηλώσουν τότε ποια σχολή επιθυμούν…
Ποιος μπορεί να είναι αυτός ο τρόπος; Απλό, επίσης! Πραγματικά απλό. Να η εικόνα που το περιγράφει.
Αν για παράδειγμα πούμε σε ένα προαύλιο γεμάτο με μαθητές «διαλέξτε την τάξη 1 ή την τάξη 2 - στην 1 θα κάνουμε σήμερα τριγωνομετρία, φυσική και γραμμική άλγεβρα, στην 2 θα δημιουργήσουμε ρομπότ που θα παίζουν paintball σε μία πίστα με εμπόδια», ποια τάξη νομίζετε θα γεμίσει;
Ενδιαφέρον θα είναι να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά ότι η πόρτα 1 και η πόρτα 2 οδηγούν τελικά στην ίδια αίθουσα! Επειδή όμως είναι παιδιά, ας μην το κάνουμε τόσο φανερό - θα δυσανασχετήσουν. Ας έχουμε δύο πόρτες και ας περιμένουμε να το καταλάβουν και να μας το πουν από μόνα τους. Θυμάστε όταν είμασταν μικρά; Αγαπούσαμε τη διδασκαλία και όχι «να μας κάνουν το δάσκαλο». Τα σημερινά παιδιά το έχουν εντονότερο αυτό…
(Και ναι, εννοείται ότι πρέπει να έλθουν σε επαφή και με τις θεωρητικές επιστήμες και τις τέχνες. Είναι βέβαια πολλοί αυτοί που λένε ότι δεν υπάρχει χάσμα δεξιοτήτων εκεί, αλλά αυτό εντοπίζεται μόνο στις θετικές επιστήμες και επ’ αυτού πρέπει να βρούμε λύση. Ας μιλήσουν οι ειδικοί στους τομείς αυτούς για τι ισχύει και για συγκεκριμένη πρόταση και προσέγγιση επ’ αυτού).
Σημειώνεται ότι η πρότασή μας αυτή είναι ήδη πολλαπλά δοκιμασμένη στο πεδίο, από το 2014, με εργαστήρια STEM / Εκπαιδευτικής Ρομποτικής - και έχουμε πάρα πολλές εκπληκτικές ιστορίες και παραδείγματα παιδιών που μας κάνουν περήφανους διότι από πολύ νωρίς, συνειδητά, κατάλαβαν τι θέλουν και τι όχι και τα βλέπουμε τώρα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση να διαπρέπουν στις σπουδές τους.
Συμπέρασμα
Πιστεύουμε ότι τα παιδιά θα πρέπει να έλθουν σε επαφή με τις θετικές επιστήμες με συγκεκριμένη μέθοδο και πρακτικό πρόγραμμα, να διδαχθούν και να καταλάβουν τη θεωρία και τις εναλλακτικές υλοποιήσεις, να σχεδιάσουν οι ίδιοι το κατάλληλο software και hardware που υλοποιεί το δικό τους μοντέλο όπως το φαντάστηκαν στο χαρτί και να το υλοποιήσουν οι ίδιοι, ομαδοσυνεργατικά, με συνεχείς δοκιμές, πειράματα, αποτυχίες και επαναλήψεις μέχρι να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα - για παράδειγμα, «φτιάχνουμε ένα ρομπότ που θα παίζει paintball» !
Έτσι μόνο (με έμφαση στο μόνο) θα ικανοποιούν διαρκώς την εκ φύσεως προδιάθεσή τους να ανακαλύψουν την επιστήμη, την τεχνολογία και τη μηχανική ενώ παράλληλα θα αναπτύσσουν τη δημιουργική τους ευφυία.
Το ρίσκο της πρότασής μας
Στην παρουσίαση αυτή θίξαμε το πως πρέπει να λυθεί το πρόβλημα του χάσματος δεξιοτήτων. Ένα είναι το ρίσκο που υπάρχει. Ρίσκο είναι το αποτέλεσμα της απόκλισης από το στόχο και εδώ υπάρχει μόνο ένα που αν συμβεί όμως θα έχουμε δραματικές συνέπειες. Το ρίσκο (που είναι κίνδυνος εδώ) είναι να χαθεί το τεκμήριο της εμπιστοσύνης των παιδιών/μαθητών.
Πότε θα συμβεί; Αν για παράδειγμα μπαίνοντας οι μαθητές στην τάξη 2 για να φτιάξουν ρομπότ, δουν έτοιμα ρομπότ και απλά πατήσουν το κουμπί ON για να τα βάλουν μπρος, θα γυρίσουμε σε χειρότερο επίπεδο από εκεί που είμασταν αρχικά, διότι δεν θα δημιουργήσουν τίποτε αξιόλογο οι ίδιοι. Όμοια, αν τα συναρμολογήσουν με οδηγίες, ή με “follow me” μέθοδο σε κλασικού τύπου διεκπεραιωτικές εκτελέσεις προκαθορισμένων δραστηριοτήτων, το αποτέλεσμα θα είναι ακόμη χειρότερο: Μιμητισμός και «παπαγαλία». Και απόρριψη τελικά της μεθόδου να γνωρίσουν σωστά τα πεδία του STEM. Και προετοιμασία για «την αγορά» σαν να είναι οι ίδιοι ρομπότ! Δεν το θέλουμε αυτό, σωστά;
Οι μαθητές μπήκαν στην τάξη 2 για να κατασκευάσουν οι ίδιοι τα ρομπότ τους – και κατασκευή σημαίνει σχεδιάζω, δημιουργώ, προγραμματίζω και συναρμολογώ, υλοποιώντας τις δικές μου ιδέες.
Άρα χρειάζεται σωστή (παιδαγωγικά, τεχνοκρατικά και εκπαιδευτικά) προσέγγιση, από κατάλληλους εισηγητές που θα πλησιάσουν τα παιδιά με βασικό στόχο τη δημιουργικότητα.
Επίλογος
Οι δεξιότητες (soft και hard) που λείπουν διαχρονικά σε θετικές επιστήμες και τεχνολογία, θα αποκτηθούν όπως πρέπει και όταν πρέπει με τον συνειδητό τρόπο που είδαμε – έτσι θα κλείσει το χάσμα δεξιοτήτων. Αρκεί η αρχή να γίνει σωστά, σε ένα περιβάλλον STEM όπου αποκτούν, με τρόπο που τα ίδια θέλουν,
- έμπνευση από καθένα από τα πεδία του STEM αλλά και τους εκπαιδευτές τους
- τις βασικές ήπιες δεξιότητες (soft skills) που διαχρονικά λείπουν: δημιουργικότητα, διαπροσωπικές σχέσεις και ικανότητα επίλυσης πρωτότυπων προβλημάτων
- τεχνοκρατικές δεξιότητες (όσες λείπουν ήδη και όσες προβλέπεται ότι θα λείπουν).
Το ζητούμενο ταλέντο / δεξιότητα / «skill» θα έρθει από μόνο του: τελικά τα παιδιά όχι μόνο θα εμπνέουν πραγματική εμπιστοσύνη προς τρίτους, αλλά κυρίως θα αποκτήσουν αυτό που «οφείλουν» στον εαυτό τους, δηλαδή να μπορούν μόνα τους να διαχειρίζονται συνεχώς τη σταδιοδρομία τους!
