Σε λίγες μέρες ο πρωθυπουργός αναμένεται να βρεθεί στο βήμα της ΔΕΘ, ενώ ένα 24ωρο νωρίτερα ο Αλέξης Τσίπρας θα έχει κάνει την πολυαναμενόμενη ομιλία του κλείνοντας το διήμερο συνέδριο του Economist. Με το πολιτικό σκηνικό πιο ρευστό από ποτέ και τους πολίτες σε οικονομική ασφυξία, η οικονομία θα βρεθεί στο επίκεντρο των τοποθετήσεων των δυο πολιτικών ανδρών - η δε στέγαση αναμένεται να είναι από τις αιχμές των μέτρων που θα ανακοινώσει ο κ.Μητσοτάκης.
Την ίδια ώρα, φοιτητές, καθηγητές, δημόσιοι υπάλληλοι αλλά και ηλικιωμένοι βρίσκονται στο σαφάρι αναζήτησης προσιτής κατοικίας, όπως κάθε φθινόπωρο. Τα τελευταία χρόνια δε, κάποιοι είναι αναγκασμένοι να στριμώξουν τα όνειρα και τις ζωές τους έστω και σε ένα δωμάτιο. Η συγκατοίκηση γίνεται στρατηγική επιβίωσης – ενίοτε με σκληρές όψεις.
- 70% εκτιμούν ότι το ύψος του ενοικίου δεν είναι προσιτό.
- 60% των ερωτηθέντων αναμένει αύξηση των τιμών των ενοικίων τα επόμενα πέντε χρόνια.
ΠΗΓΗ: QED για λογαριασμό της Alpha Bank
«Αν δεν μπορείς να αγοράσεις ένα σπίτι, αγόρασε ένα δωμάτιο». Πριν λίγες μέρες το ρεπορτάζ της ισπανικής El Pais έγινε viral και στην Ελλάδα – καθόλου τυχαία, αφού η στεγαστική κρίση μαστίζει ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Η επιχειρηματική ιδέα της εταιρείας που ίδρυσαν δυο 33χρονοι στην Βαρκελώνη πριν δύο χρόνια είναι απλή και φαίνεται να πηγαίνει τόσο καλά που η εταιρεία τους έχει επεκταθεί στη Μαδρίτη, τη Βαλένθια και τη Γρανάδα και στοχεύει τη νότια Ευρώπη. Στην Ελλάδα πάλι όλο και περισσότεροι άνθρωποι παλεύουν να νοικιάσουν έστω κι ένα δωμάτιο – και, δυστυχώς, δεν είναι πια μόνο φοιτητές ή παππούδες και γιαγιάδες που ψάχνουν για συντροφιά…
- 46% των Ευρωπαίων «ανησυχεί» ή «ανησυχεί πολύ» για το αν θα μπορέσει να βρει ή να διατηρήσει κατάλληλη στέγαση μέσα στα επόμενα ένα - δύο χρόνια.
- 54% των Ελλήνων αδυνατούν να αγοράσουν σπίτι
ΠΗΓΗ: QED για λογαριασμό της Alpha Bank
Εξειδικευμένες πλατφόρμες, ομάδες ηλικιωμένων, αλλά και σελίδες στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης φέρνουν κοντά τους υποψήφιους συγκάτοικους, που αναζητούν μια λύση στην στεγαστική κρίση. «Ψάχνω συγκάτοικο (κοπέλα) με υπάρχoν σπίτι σε περιοχές του κέντρου. Το budget μου είναι έως 270€ (με λογαριασμούς). Είμαι ήσυχη, κοινωνική, καθαρή, LGBTQ+ friendly, και σέβομαι τον προσωπικό χώρο. Επίσης τα πάω πολύ καλά και με τα ζωάκια! Αν είσαι άτομο φιλικό, ανοιχτόμυαλο χωρίς ρατσιστικές και ομοφοβικές αντιλήψεις, και σέβεσαι τον χώρο του άλλου θα χαρώ να τα πούμε!» - είναι μια από τις χαρακτηριστικές αγγελίες.
Αλλά και από την άλλη πλευρά, ενοικιαστές που έχουν ήδη ένα σπίτι αναζητούν κάποιον που θα τους βοηθήσει να σηκώσουν το βαρύ μηνιαίο φορτίο: «ψάχνω κάποιον/α που να μπορούμε να συνεννοούμαστε. Τίποτα ιδιαίτερο, απλά να υπάρχει κοινή λογική σε σχέση με την καθαριότητα, τις πληρωμές και, προφανώς να ταιριάζει λίγο και η χημεία καθώς θα είμαστε κάτω από την ίδια στέγη, οπότε θα λέμε και καμία κουβέντα. Είμαι άντρας 38 χρονών. Το κόστος που θα σου αναλογεί είναι 300 ευρώ τον μήνα, συμπεριλαμβανομένων τω ν λογαριασμών».
- 70% επιλέγουν την συγκατοίκηση για οικονομικούς λόγους.
- 22% την θεωρούν ευκαιρία για κοινωνική σύνδεση και γνωριμία με νέους ανθρώπους.
- 40% θα σκεφτόταν να συγκατοικήσει στο μέλλον.
ΠΗΓΗ: My Roomie
«Στη σημερινή Ελλάδα, η συγκατοίκηση δεν περιορίζεται πλέον σε φοιτητές ή νέους εργαζόμενους· παρατηρείται πλέον και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Εξελίσσεται ως μια αναγκαία στρατηγική επιβίωσης, με αυξανόμενες κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις, ενώ η επαγγελματική υποστήριξη και διαχείρισή της παραμένει ακόμη σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης», μας λέει ο Θεμιστοκλής Μπάκας, Πρόεδρος Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates.
Όπως αναφέρει ο έμπειρος μεσίτης, οι τιμές των ενοικίων συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, καταγράφοντας αυξήσεις της τάξης του 5% έως 8% σε ανακαινισμένα ή/και πλήρως επιπλωμένα ακίνητα. Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση της προσφοράς σε κατοικίες υψηλότερης τιμής, ενώ οι οικονομικές επιλογές περιορίζονται αισθητά. Στο κέντρο της Αθήνας, σχεδόν 9 στα 10 διαθέσιμα ακίνητα έως 50 τ.μ. κοστολογούνται πάνω από 400 ευρώ μηνιαίως. Μάλιστα, 7 στα 10 ξεπερνούν ακόμη και τα 501 ευρώ, όταν μόλις το 2022 αυτό συνέβαινε μόνο για 3 στα 10 ακίνητα.
Κάπως έτσι, κι ενώ η συγκατοίκηση στις «αυλές των ονείρων» ήταν για τους περισσότερους από εμάς εικόνα από ταινία του παλιού σινεμά, σήμερα αρκετοί είναι αυτοί που ψάχνουν για ένα δωμάτιο – όχι σε αυλή πια, αλλά σε κάποιο διαμέρισμα. Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι, ρωτάμε τον έμπειρο Θ.Μπάκα.
«Εργαζόμενοι στην ίδια εταιρεία, εργένηδες που γνωρίζονται μέσω κοινών παρεών επιλέγουν να μοιράζονται ένα σπίτι, κυρίως για να μειώσουν το κόστος στέγασης. Συχνότερα, η επιλογή αφορά ένα υπάρχον ακίνητο όπου διαμένει ένας εκ των ενοικιαστών και αναζητεί συγκάτοικο, ενώ λιγότερες είναι οι περιπτώσεις όπου οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αναζητούν από κοινού νέο ακίνητο για να συγκατοικήσουν αν δεν τους ενώνει κάποια προσωπική σχέση, νέο ζευγάρι κλπ. Παράλληλα, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούνται ομάδες συνταξιούχων που αναζητούν συγκάτοικο για να μπορούν να καλύψουν το ενοίκιό τους».
- 50% των ενοικιαστών είχε αύξηση στο ενοίκιό του τα τελευταία δύο χρόνια.
- 45% ανέφερε αυξήσεις ενοικίων έως και 10%
- 1 στους τρείς είδε αύξηση 10% - 20%
- 25% δήλωσε ότι το ενοίκιό τους αυξήθηκε κατά 20% ή περισσότερο.
ΠΗΓΗ: QED για λογαριασμό της Alpha Bank
Όπως αναφέρει ο Μπάκας, «υπάρχουν πρώην ζευγάρια, διαζευγμένοι χωρίς παιδία που έχουν επιλέξει διαφορετικούς προσωπικούς δρόμους στη ζωή τους, αλλά παραμένουν συγκάτοικοι λόγω του κόστους στέγασης. Η συγκατοίκηση, λοιπόν, δεν μπορεί να θεωρηθεί μέσο καταπολέμησης της στεγαστικής κρίσης, αλλά κυρίως ως αναγκαιότητα επιβίωσης. Στην Ελλάδα έχει ήδη διαμορφωθεί ένας νέος όρος, ο «οικονομικά άστεγος», που περιγράφει τον ενήλικο εργαζόμενο που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του για επαρκή στέγαση».
- 54% δηλώνουν ότι απλώς καταφέρνουν να καλύψουν τα βασικά έξοδα διαβίωσης
- 11% δεν καταφέρνει ούτε να πληρώσει τα βασικά/ καθημερινά έξοδα.
- 52% των ενοικιαστών δαπανά περισσότερο από το 30% του διαθέσιμου εισοδήματός του αποκλειστικά για την πληρωμή του ενοικίου.
ΠΗΓΗ: QED για λογαριασμό της Alpha Bank
«Η αναζήτηση συγκατοίκησης, ακόμη και από ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας και όχι μόνο από φοιτητές, δείχνει τις πραγματικές διαστάσεις της στεγαστικής κρίσης. Η εκτόξευση των ενοικίων, σε συνδυασμό με τους παγωμένους μισθούς, σπρώχνει όλο και περισσότερους ανθρώπους σε λύσεις ανάγκης», μας λέει ο Νίκος Βράντσης, αστικός γεωγράφος κι ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα.
- 19,7 % του διαθέσιμου εισοδήματός τους για στέγαση δαπάνησαν το 2024 τα νοικοκυριά στην Ευρώπη.
- 36,2& είναι η αντίστοιχη δαπάνη στην Ελλάδα
ΠΗΓΗ: Eurostat
Η συγκατοίκηση μπορεί να είναι μια κάποια οικονομική λύση, σε ορισμένες περιπτώσεις ωστόσο μπορεί να κρύβει προσωπική και κοινωνική οδύνη. «Εδώ και χρόνια υπάρχουν μορφές αναγκαστικής συγκατοίκησης που οι στατιστικές συχνά κρύβουν», αναφέρει ο Βράντσης. «Γυναίκες που παραμένουν σε βίαια νοικοκυριά επειδή δεν μπορούν να αντέξουν το κόστος ενοικίου. Νέοι που μένουν εγκλωβισμένοι στη γονεϊκή κατοικία. Ένα σύστημα οικογενειακής ιδιοκτησίας που υποτίθεται προστατεύει, στην πράξη δεν λειτουργεί για τη μεγάλη πλειοψηφία. Σήμερα, όλο και περισσότερα κομμάτια αυτής της πλειοψηφίας αναγκάζονται να αναζητήσουν συγκατοίκους για να τα βγάλουν πέρα. Δεν πρόκειται για επιθυμία ή επιλογή, αλλά για ανάγκη, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν σε ενοίκια που έχουν μετατρέψει την αγορά κατοικίας σε ζούγκλα, σε μια χώρα με μηδενικό απόθεμα κοινωνικής κατοικίας».
- 800 και πάνω κοστίζουν οι περισσότερες κατοικίες κατάλληλες για συγκατοίκηση στην Αττική.
- 550 - 650 ευρώ κοστίζει ένα διαμέρισμα με δυο υπνοδωμάτια στο ευρύτερο κέντρο της Αθήνας.
- 75% αυξήθηκαν τα ζητούμενα μισθώματα το χρονικό διάστημα 2017-2025.
ΠΗΓΗ: πανελλαδικό δίκτυο e – real estates
Εν αναμονή των πρωθυπουργικών εξαγγελιών σε λίγες μέρες από το βήμα της ΔΕΘ, πως αξιολογεί τις ως τώρα κυβερνητικές κινήσεις ο ερευνητής του Πανεπιστημίου της Ουψάλα; «Τα κυβερνητικά προγράμματα όχι μόνο δεν δίνουν λύση, αλλά επιδεινώνουν την κρίση. Από την «Κοινωνική Αντιπαροχή», που στην πράξη ιδιωτικοποιεί δημόσια γη με πρόσχημα τη δημιουργία προσιτής στέγασης, μέχρι την επιδότηση ανακαίνισης ιδιωτικών ακινήτων χωρίς έλεγχο στα ενοίκια, όλα ενισχύουν την κερδοσκοπία. Και αυτή τη χρονιά η ΔΕΘ πιθανότατα θα αποτελέσει άλλη μια φιέστα εξαγγελιών στρεβλωτικών και ζημιογόνων για την πλειοψηφία».
»Όμως ξεφυτρώνουν και αντιστάσεις: ενώσεις ενοικιαστριών σε διάφορες πόλεις, κυρίως στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα, πρωτοβουλίες αλληλέγγυας συγκατοίκησης, προσπάθειες απο-εμπορευματοποίησης της κατοικίας. Μπαίνουμε σε μια περίοδο εντεινόμενων κοινωνικών διεκδικήσεων γύρω από το ζήτημα της κατοικίας».
