Στην εκδήλωση χαιρετισμό απηύθυναν ο Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Κωνσταντίνος Αραβώσης και η Εκτελεστική Διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, Αγγελική Κοσμοπούλου.
Η κυρία Κοσμοπούλου αναφέρθηκε και στην κοινή πρωτοβουλία του Υπουργείου με το Ίδρυμα για μια «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μιας Χρήσης».
Στην εκδήλωση έδωσαν το «παρών» οι πρώτοι πρεσβευτές της πρωτοβουλίας «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μιας Χρήσης», προσωπικότητες που στηρίζουν την καμπάνια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης.
Ο κ. Χατζηδάκης αναφέρθηκε στους στόχους του νομοσχεδίου και στις βασικές απαιτήσεις της ευρωπαϊκής Οδηγίας, ενώ παρουσίασε με λεπτομέρεια τα εθνικά μέτρα που θα ληφθούν, ώστε η αγορά και οι πολίτες να έχουν ένα ικανό διάστημα προσαρμογής.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, επεσήμανε:
«Εισαγωγικά θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι ήμασταν μαζί, όταν τον περασμένο Οκτώβρη σας παρουσίασα την πρωτοβουλία μας να φέρουμε το εν λόγω νομοσχέδιο έναν χρόνο νωρίτερα από την προθεσμία εφαρμογής του τον Ιούλιο του 2021.
Μία πρωτοβουλία που ανακοίνωσε πρώτος ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Δεν το κάναμε από βιασύνη. Το κάναμε από αντίληψη, του ότι η Οδηγία αυτή φέρνει νέα δεδομένα στην καθημερινότητά μας και για τον λόγο αυτό η αγορά και οι πολίτες θα πρέπει να γνωρίζουν έγκαιρα, ώστε να μπορούν να προσαρμοστούν ομαλά στα νέα δεδομένα.
Και το κάναμε! Είμαστε σήμερα εδώ προκειμένου να εκπληρώσουμε τη δέσμευσή μας. Θα ήθελα μάλιστα να τονίσω ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ που φέρνει προς εναρμόνιση το σύνολο της Οδηγίας έναν χρόνο νωρίτερα.
Ας ξεκινήσουμε όμως με το γιατί το κάνουμε;
Αρχικά διότι θέλουμε να υλοποιήσουμε την κοινοτική μας υποχρέωση για εναρμόνιση της Οδηγίας αλλά και γιατί με το παρόν νομοσχέδιο φέρνουμε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης και την προστασία του περιβάλλοντος. Ιδιαίτερα του υδάτινου!
Στο σημείο αυτό επιτρέψτε μου να σας αναφέρω μερικά στοιχεία που αποτυπώνουν το πρόβλημα των πλαστικών μίας χρήσης στην Ελλάδα.
Δύο δισεκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών και νερών διατίθενται στην Ελλάδα κάθε χρόνο, ενώ παράλληλα περισσότερα από 300 εκατομμύρια πλαστικά ποτήρια για το σερβίρισμα του καφέ κάθε χρόνο!
Και συνέπεια όλων αυτών; Το 50% των απορριμμάτων στη θάλασσα είναι Πλαστικά Μίας Χρήσης.
Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης δεν βρίσκεται στη σφαίρα της φαντασίας, αλλά αποτελεί μία πραγματικότητα που χρειάζεται ολοκληρωμένα μέτρα, με ρεαλιστικούς στόχους, καθώς και τη συμμετοχή όλων σε μία κοινή προσπάθεια.
Τι θέλουμε να πετύχουμε;
Με το σημερινό νομοσχέδιο, το οποίο σύντομα θα θέσουμε προς δημόσια διαβούλευση, εκπληρώνουμε την κοινοτική μας υποχρέωση αλλά και την εθνική δέσμευσή μας για έγκαιρη εναρμόνιση ένα έτος νωρίτερα.
Θέλουμε να το κάνουμε έγκαιρα, ώστε όλοι να γνωρίζουν και να μπορέσουν να προσαρμοστούν. Οι επιχειρήσεις να διαθέσουν το stock τους στην αγορά και οι πολίτες να προσαρμοστούν σε νέα καταναλωτικά μοντέλα.
Πέραν όμως της απαγόρευσης ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, που θα εφαρμοστεί ταυτόχρονα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, θεσπίζουμε κίνητρα για την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και την ενίσχυση της ανακύκλωσης.
Ποιες είναι όμως οι βασικές απαιτήσεις της Οδηγίας;
Απαγόρευση της διάθεσης στην αγορά 10 προϊόντων από τον Ιούλιο του 2021. Ποια είναι αυτά; Μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, περιέκτες και κυπελάκια ποτών από φελιζόλ, περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ, αναδευτήρες ποτών, μπατονέτες, στηρίγματα για μπαλόνια, καθώς και πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα πλαστικά)
Για όσα προϊόντα απαγορεύονται θα υπάρχουν και διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις, με σεβασμό στο περιβάλλον, ενώ η απαγόρευση θα ξεκινήσει 6 μήνες νωρίτερα για τον δημόσιο τομέα, να δείξουμε στον κόσμο ότι κάνουμε εμείς το πρώτο βήμα και ότι τα λόγια μας με τις πράξεις μας συμβαδίζουν.
Μείωση της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026.
Επανασχεδιασμός των προϊόντων, που αφορά τις πλαστικές φιάλες και τους περιέκτες ποτών. Ειδικότερα, τίθεται υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής των πλαστικών μπουκαλιών 77% το 2025 και 90% το 20230. Τον στόχο αυτό μπορούμε να τον καταφέρουμε μέσα από την εφαρμογή ενός συστήματος επιστροφής εγγύησης στον πολίτη.
Παράλληλα, υπάρχουν νέες προδιαγραφές για τα προϊόντα αυτά. Όλα τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια τους μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 30% αντίστοιχα το 20230. Για να διασφαλίσουμε ότι όλοι συμμορφώνονται με τις νέες απαιτήσεις για το ανακυκλωμένο περιεχόμενο εισάγουμε το Ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 15343.
Ταυτόχρονα όμως δίνουμε και κίνητρο στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών ώστε για παράδειγμα, όσο περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο θα έχουν τα μπουκάλια τόσο θα μειώνονται οι υποχρεωτικές εισφορές των παραγωγών πλαστικών μπουκαλιών (eco-modulation)
Εισάγονται νέες απαιτήσεις σήμανσης από τον Ιούλιο του 2021, αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις συγκεκριμένων προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά είναι τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντηλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα.
Επόμενο μέτρο είναι η υποχρέωση των παραγωγών ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, για την κάλυψη του κόστους της περιβαλλοντικής διαχείρισης των προϊόντων τους.
Ειδικότερα θεσπίζονται έως τον Ιανουάριο του 2023 συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για δύο νέες ομάδες προϊόντων όπως τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία, καθώς και άλλες 8 κατηγορίες προϊόντων (κυπελάκια ποτών, περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, πακέτα και περιτυλίγματα, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντηλάκια και μπαλόνια) τα οποία θα είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση των αποβλήτων των προϊόντων αυτών και για τον καθαρισμό των κοινόχρηστων χώρων και ακτών από τα απόβλητα των προϊόντων αυτών.
Δεν μένουμε όμως στα όσα ορίζει η Οδηγία αλλά προχωράμε και ένα βήμα παραπέρα. Λαμβάνουμε επιπλέον Εθνικά μέτρα πέραν των όσων ορίζει η Οδηγία προκειμένου να στείλουμε ξεκάθαρο περιβαλλοντικό μήνυμα.
Ότι στην Ελλάδα το περιβάλλον είναι ο εθνικός μας πλούτος.
Ποια είναι τα εθνικά μέτρα;
Προκειμένου να μειώσουμε την κατανάλωση σε πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων, θεσπίζουμε περιβαλλοντική εισφορά στα προϊόντα αυτά από 01.01.2022. Τα χρήματα που θα συλλέγονται θα πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο και θα επιστρέφουν στους Δήμους και τις Περιφέρειες για δράσεις καταπολέμησης της περιβαλλοντικής ρύπανσης.
Προάγουμε την επαναχρησιμοποίηση. Θεσπίζουμε μέτρα για τις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης όπως την υποχρέωση διάθεσης επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων από 01.01.2022.
Προκειμένου να διευκολύνουμε τη μείωση της κατανάλωσης των πλαστικών φιαλών νερού, θεσπίζουμε την υποχρέωση δωρεάν παροχής νερού σε δημόσιες βρύσες μέσω των Ο.Τ.Α., σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και παιδικές χαρές, από τον Ιούλιο του 2021.
Προκειμένου να πετύχουμε τα υψηλά ποσοστά συλλογής στα πλαστικά μπουκάλια, εφαρμόζουμε τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές και θεσπίζουμε πανελλαδικό σύστημα επιστροφής εγγύησης στον πολίτη. Από 05.01.2023 οι πολίτες που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα πλαστικά μπουκάλια, για τα οποία θα επιβαρύνονται με λίγα λεπτά, θα παίρνουν πίσω τα επιπλέον χρήματα, ως ανταμοιβή για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση. Για την αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου αυτού και τον καθορισμό της εγγύησης θα πραγματοποιηθεί μελέτη εφαρμογής έως τον Ιούλιο του 2021.
Διευρύνουμε την περιβαλλοντική σήμανση σε όλα τα Πλαστικά μίας Χρήσης που εμπίπτουν στην Οδηγία από 03.01.2022, ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες ποια προϊόντα προορίζονται για επαναχρησιμοποίηση, για ανακύκλωση και για κομποστοποίηση.
Δεν θα γινόταν όμως να παρουσιάσουμε ένα νομοσχέδιο το οποίο δεν θα περιλαμβάνει κυρώσεις.
Ειδικότερα, προβλέπουμε για τη διάθεση προϊόντων που υπόκεινται σε απαγόρευση:
ü Στον παραγωγό –1% επί του κύκλου εργασιών του, το προηγούμενο έτος
ü Στην επιχείρηση εστίασης: 5€ανά τεμάχιο προϊόντος που διέθεσε στην αγορά (ελάχιστο πρόστιμο 500€)
Για τη μη απόδοση της Εισφοράς από τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων:
ü Στην επιχείρηση εστίασης – 200 έως 5000€ανά παράβαση και σε περίπτωση υποτροπής διπλασιασμός (όπως και στην πλαστική σακούλα)
Για τη διάθεση προϊόντων που δεν πληρούν τις προδιαγραφές σχεδιασμού για ανακυκλωμένο περιεχόμενο:
ü Στον παραγωγό –1% επί του κύκλου εργασιών του, το προηγούμενο έτος
Αυτά είναι λοιπόν τα μέτρα τα οποία ερχόμαστε να ανακοινώσουμε έγκαιρα, με σκοπό η αγορά αλλά και οι πολίτες να έχουν ένα ικανό διάστημα προσαρμογής στα νέα δεδομένα.
Θέλω λοιπόν από καρδιάς να ευχηθώ καλή επιτυχία στην εκστρατεία, αλλά και να σας ευχαριστήσω όλους για την παρουσία σας σήμερα εδώ καθώς και για τη στήριξη σας, την οποία γνωρίζω ότι θα έχουμε, προκειμένου να μπορούμε σε σύντομο χρόνο από σήμερα να περηφανευόμαστε για μία Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μίας Χρήσης».
Αραβώσης: Έγινε εξαντλητική διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη
Ο Γ.Γ. του ΥΠΕΝ, κ. Αραβώσης στάθηκε ιδιαίτερα στην διαβούλευση που προηγήθηκε της ανακοίνωσης του σχεδίου νόμου. Μεταξύ των άλλων επεσήμανε:
«Στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχουμε αρχίσει αρκετά νωρίς την επεξεργασία για την ενσωμάτωση της Οδηγίας, μέσα από 3 κύκλους προ διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Για τον σκοπό αυτό ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο οργανώσαμε ανοιχτή ημερίδα διαβούλευσης στο Υπουργείο, με σκοπό να αντλήσουμε τη γνώμη των ενδιαφερομένων μερών αναφορικά με τα νέα δεδομένα που επιφέρει η εφαρμογή της Οδηγίας.
Έπειτα, διενεργήθηκε κατά το χρονικό διάστημα από τον Μάρτιο έως τον Απρίλιο δημόσια διαβούλευση με σκοπό τη συλλογή προτάσεων από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Διενεργήθηκαν συνολικά 15 τηλεδιασκέψεις με διάφορους φορείς, στις οποίες συζητήθηκαν ειδικότερα θέματα ανά τομέα δραστηριότητας. Επίσης διενεργήθηκε ηλεκτρονική ανοικτή διαβούλευση μέσω σχετικού ερωτηματολογίου, το οποίο ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Υπουργείου.
Συνολικά συμμετείχαν στη διαβούλευση 44 φορείς, οι οποίοι καλύπτουν 10 τομείς /κλάδους της ελληνικής αγοράς και εκπροσωπούν περίπου 6000 μέλη-φορείς. Οι φορείς εκπροσωπούσαν την παραγωγή και τη μεταποίηση προϊόντων από πλαστικό, το εμπόριο και τη διανομή, τη συλλογή και ανάκτηση αποβλήτων, την ανακύκλωση πλαστικών, την τυποποίηση και τον έλεγχο αλλά και την επιστημονική κοινότητα και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Από τη διαβούλευση συγκεντρώθηκαν περίπου 400 προτάσεις. Στο Υπουργείο επεξεργαστήκαμε αναλυτικά όλες τις προτάσεις που υποβλήθηκαν από τους φορείς, καθώς κι εκείνες που αφορούσαν τις ανάγκες για υποστήριξή τους προκειμένου να εφαρμόσουν τα μέτρα για την επίτευξη των στόχων.
Προς την κατεύθυνση αυτή για την εφαρμογή των στόχων σχεδιάζουμε σειρά μέτρων οικονομικού χαρακτήρα για την ενίσχυση των υποδομών και τη στήριξη των επιχειρήσεων με σκοπό την προσαρμογή τους στις νέες κατευθύνσεις του φιλόδοξου αυτού νομοσχεδίου.
Ενδεικτικά αναφέρω ότι σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε χρηματοδοτικά εργαλεία για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, την αναβάθμιση του εξοπλισμού της βιομηχανίας τροφίμων και ποτών στο πλαίσιο των απαιτήσεων επανασχεδιασμού προϊόντων, την ενίσχυση εγκαταστάσεων ανάκτησης ανακυκλωμένων πλαστικών φιαλών ή για την παραγωγή εναλλακτικών προϊόντων, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τη θαλάσσια ρύπανση από πλαστικά και τη σύνδεση έρευνας και επιχειρηματικότητας στον τομέα της ανάπτυξης εναλλακτικών προϊόντων.
Παράλληλα θεσπίζουμε κίνητρα για τους πολίτες αλλά και τις επιχειρήσεις και τις βιομηχανίες, προκειμένου να προωθήσουμε την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση.
Από την παροχή δημοσίων βρυσών σε όλες τις αθλητικές εγκαταστάσεις και την υποχρέωση των καταστημάτων εστίασης να εξυπηρετούν τους πολίτες με επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη, μέχρι τα κίνητρα για τους παραγωγούς, οι οποίοι όταν χρησιμοποιούν περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο στις φιάλες τους θα μειώνονται οι υποχρεωτικές εισφορές τους προς τα συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού (eco-modulation), διαμορφώνουμε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο στη βάση των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας.
Παράλληλα με τη σύνταξη του νομοσχεδίου εκπονούμε όλο αυτόν τον καιρό και θα εκδώσουμε στο προσεχές διάστημα, ειδικό Σχέδιο Δράσης για την εφαρμογή των προτεινόμενων διατάξεων, και καταρτίζουμε πρόταση για χρηματοδοτική ενίσχυση των επιχειρήσεων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, με σκοπό την ομαλή μετάβασή τους στις νέες απαιτήσεις κυκλικής οικονομίας.
Για την ενημέρωση της αγοράς, σχεδιάζουμε θεματικούς οδηγούς για την παροχή κατευθύνσεων σε επιχειρήσεις λιανικής πώλησης και μαζικής εστίασης, καθώς και σε τουριστικές επιχειρήσεις, σχετικά με τα ασφαλή εναλλακτικά προϊόντα, τις ορθές πρακτικές και την αποφυγή της παραπλάνησης».
Κοσμοπούλου: Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για να αλλάξουμε συνήθειες
Η Εκτελεστική Διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, κα Κοσμοπούλου σημείωσε την αξία της κοινής πρωτοβουλίας του Υπουργείου με το Ίδρυμα για μια «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μίας Χρήσης».
«Η νομοθεσία είναι βέβαιο πως θα αλλάξει τη σχέση μας με τα πλαστικά μίας χρήσης, οριοθετώντας τη χρήση τους και δίνοντας κίνητρα για την αλλαγή που χρειάζεται η χώρα. Όμως, η νομοθεσία δεν είναι από μόνη της αρκετή. Η αλλαγή των καθημερινών συνηθειών μας και η αλλαγή της σχέσης μας με το περιβάλλον δεν προκύπτουν δια νόμου. Χρειάζονται χρόνο, ενημέρωση, ευαισθησία και μια προσωπική επένδυση. Χρειάζονται τομή με το παλιό και μια νέα αρχή, με επιλογές που δεν υπηρετούν μόνον την ευκολία μας, αλλά και το κοινό καλό.
Στόχος μας είναι να εμπνεύσουμε περισσότερους συμπολίτες μας να ενδιαφερθούν για το περιβάλλον. Να αλλάξουν οι ίδιοι και να παρακινήσουν κι άλλους να γίνουν μέρος της λύσης. Να δουν τους εαυτούς τους όχι ως άβουλα όργανα, αλλά ως πολίτες που έχουν άποψη, έχουν λόγο και μπορούν, ξεκινώντας από τον εαυτό τους και από τα μικρά, με τη δύναμη που έχει ο καθένας τους, να αλλάξουν τη σχέση μας με το περιβάλλον, αρχίζοντας από τις δικές τους επιλογές.
Ναι, ένα καλαμάκι λιγότερο, μια πλαστική σακούλα λιγότερο, ένα πλαστικό ποτήρι του φραπέ λιγότερο, μια γόπα λιγότερη δεν θα σώσουν τον κόσμο. Μπορούν όμως να αθροιστούν, υποστηρίζοντας ένα υγιές κίνημα που επιμερίζει την ευθύνη στη χώρα και στους πολίτες της και που μπορεί να λειτουργήσει θετικά και πολλαπλασιαστικά».
