Opinions

Μεταναστευτικό: Σε δύσκολη θέση η Ελλάδα

Λευτέρης Παπαγιαννάκης Λευτέρης Παπαγιαννάκης
Μεταναστευτικό: Σε δύσκολη θέση η Ελλάδα
Στην πραγματικότητα η Ελλάδα δεν κόπτεται για τον χώρο Σένγκεν και την λειτουργία του, αλλά για τις άμεσες συνέπειες από την αλλαγή στάσης της Γερμανίας.

Η Γερμανία με την απόφαση της να επαναφέρει προσωρινούς ελέγχους στα σύνορα της με Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο και Δανία αναφέροντας ότι «κίνδυνοι ασφαλείας που σχετίζονται με την παράτυπη μετανάστευση, συμπεριλαμβανομένης της λαθραίας διακίνησης, στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, εξακολουθούν να οδηγούν σε αυξημένα επίπεδα παράτυπων εισόδων, επιδεινώνοντας την ήδη τεταμένη κατάσταση στέγασης των προσφύγων, ιδίως στο πλαίσιο της εισδοχής ουκρανών υπηκόων», προκαλεί χάος στην ΕΕ με τις αντιδράσεις να είναι έντονες.

Ειδικά η Ελλάδα εκφράζει την αγανάκτηση της για την μονομερή αυτή απόφαση θεωρώντας ότι βάζει σε κίνδυνο τη λειτουργία του χώρου Σένγκεν.

Αντίστοιχες αντιδράσεις έχουμε από την Αυστρία, την Ολλανδία, την Πολωνία κα. Παρόλα αυτά προκύπτει ένα ερώτημα για τις αντιδράσεις, αφού η Γερμανία έχει επαναφέρει προσωρινούς ελέγχους με 3 ακόμα αποφάσεις:

1. Θερινοί Ολυμπιακοί και Παραολυμπιακοί Αγώνες του 2024 στο Παρίσι, με τους πιθανούς κινδύνους για την Ευρώπη και τον χώρο Σένγκεν, όπως ο αντίκτυπος των ένοπλων συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή, η
συνεχιζόμενη επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η εν γένει αυξημένη απειλή της τρομοκρατίας- χερσαία και εναέρια σύνορα με τη Γαλλία (20/07/2024 – 30/09/2024)

2. Η παράτυπη μετανάστευση και οι δραστηριότητες λαθρεμπορίας μεταναστών που συνδέονται με την εξέλιξη της κατάστασης και των συνθηκών διαβίωσης στις χώρες προέλευσης των μεταναστών, καθώς και με την επιβάρυνση του συστήματος υποδοχής ασύλου, την επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία και την κατάσταση ασφαλείας που επιδεινώνεται από τις τρομοκρατικές ομάδες, ιδίως στη Μέση Ανατολή- σύνορα με τη Δημοκρατία της Πολωνίας, την Ελβετία και την Τσεχική Δημοκρατία (16/06/2024 – 15/12/2024)

3. Αύξηση της παράτυπης μετανάστευσης και της λαθραίας διακίνησης μεταναστών που συνδέονται με την εξέλιξη της κατάστασης και των συνθηκών διαβίωσης στις χώρες προέλευσης των μεταναστών, καθώς και με τον συνεχιζόμενο επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και την κατάσταση ασφαλείας που επιδεινώνεται από τις τρομοκρατικές ομάδες, ιδίως στη Μέση Ανατολή, επιβάρυνση του συστήματος υποδοχής αιτούντων άσυλο- τα χερσαία σύνορα με την Αυστρία (12/05/2024 - 11/11/2024)

Προσωρινούς ελέγχους έχουν επαναφέρει με παρόμοιο σκεπτικό (τρομοκρατία, αυξημένες μεταναστευτικές πιέσεις) η Σουηδία, η Αυστρία, η Σλοβενία, η Δανία, η Νορβηγία, η Γαλλία και η Ιταλία.

Η διαφορά είναι ότι η Γερμανία πλέον αλλάζει γενικότερα την πολιτική της στάση και ρητορική, επί το πολύ συντηρητικότερο, αναφερόμενη και σε επιστροφές παράτυπων μεταναστών προς τις χώρες υποδοχής, άρα και την Ελλάδα.

Η Γερμανία είναι παραδοσιακά μια χώρα προορισμού των προσφύγων και μεταναστών και σε συνδυασμό με την πιο ανοιχτή κουλτούρα υποδοχής «χρησιμοποιήθηκε» από πολλά Κράτη Μέλη της ΕΕ ώστε να δικαιολογήσουν της δικής του έλλειψης πολιτικής ή/και αδράνειας. Η Ελλάδα άλλωστε έχει βρεθεί πολλές φορές πολιτικά στο στόχαστρο της Γερμανίας για το γεγονός ότι δεν κάνει ούτε τα ελάχιστα ώστε να δώσει ευκαιρίες σε μετανάστες και πρόσφυγες, ώστε να παραμείνουν, δημιουργώντας έτσι ένα ρεύμα δευτερεύουσας μετακίνησης.

Στην πραγματικότητα λοιπόν η Ελλάδα δεν κόπτεται για τον χώρο Σένγκεν και την λειτουργία του, αλλά για τις άμεσες συνέπειες από την αλλαγή στάσης της Γερμανίας.

Ήδη η Ολλανδία ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει εξαιρέσεις από το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο η Ελλάδα έχει χαιρετήσει ως τη λύση για το πρόβλημα της μετανάστευσης.

Με το Σύμφωνο όμως η Ελλάδα θα πρέπει μέσα στα επόμενα δύο χρόνια να δημιουργήσει ένα καλά οργανωμένο και λειτουργικό σύστημα υποδοχής και ασύλου, συνοδευόμενο από ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ώστε να μπορεί να ζητήσει μέτρα αλληλεγγύης από την πλευρά άλλων Κρατών Μελών σε έκτακτε συνθήκες. Σε αντίθετη περίπτωση κινδυνεύει να βρεθεί μόνης της αφού μπορεί οι εταίροι της να επικαλεστούν την απουσία σχεδίου.

Η στάση της Γερμανίας μπορεί να πυροδοτήσει εξελίξεις, τέτοιες οι οποίες θα αναγκάσουν την Ελλάδα να μην κρύβει το κεφάλι της στην άμμο και να παρουσιάσει πολύ νωρίτερα ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την διαχείριση της μετανάστευσης, το οποίο η κυβέρνηση αποφεύγει να κάνει για μικροπολιτικούς και εκλογικούς λόγους.

Αυτό μπορεί να υποχρεώσει την κυβέρνηση σε αλλαγή στάσης και ρητορικής, το οποίο μοιάζει περίπλοκο στις παρούσες τοξικές πολιτικές συνθήκες γύρω από το ζήτημα. Παράλληλα επανέρχεται το ερώτημα γιατί η Ελλάδα υπερψήφισε με ζέση το Σύμφωνο, όταν αυξάνονται οι, ήδη, δυσανάλογες, ευθύνες τις χώρας χωρίς καμία ουσιαστική δέσμευση αλληλεγγύης.

Πλέον η πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού ότι η Ελλάδα έχει λύσει το πρόβλημα του μεταναστευτικού μοιάζει να μην ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, έτσι όπως ταχύτατα εξελίσσεται.

(Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης είναι Διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες)