Η επίσκεψη του Ντόναλντ Τραμπ στη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα σηματοδοτεί μια σημαντική στροφή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή.
Αναμφίβολα η πιο εντυπωσιακή έκφραση αυτή της στροφής ήταν η συνάντηση του Τραμπ με τον νέο πρόεδρο της Συρίας Αχμεντ αλ Σάρα (πρώην αλ Τζολάνι), τον διάδοχο του θρόνου της Σαουδικής Αραβία και de facto ηγέτη της χώρας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν καθώς και τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος συμμετείχε στη συζήτηση μέσω τηλεδιάσκεψης.
Ο τρομοκράτης που έγινε εταίρος
Η συνάντηση Τραμπ-αλ Σάρα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του κυνισμού της διεθνούς πολιτικής. Ο μέχρι πρότινος τζιχαντιστής τρομοκράτης και καταζητούμενος από το FBI μετατρέπεται τώρα σε εταίρο των ΗΠΑ. Μάλιστα ο Τραμπ σε δηλώσεις του χαρακτήρισε τον αλ Σάρα «νεαρό, γοητευτικό τύπο, με πολύ ισχυρό παρελθόν». Το «πολύ ισχυρό παρελθόν» είναι στη συμμετοχή του προέδρου της Συρίας στην αλ Νούσρα (συριακή αλ Κάιντα) και το αντάρτικο κατά των ΗΠΑ στο Ιράκ…
Για το πώς κάποιος απαλλάσσεται κατά το δοκούν από την ταμπέλα του τρομοκράτη, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Σωτήρης Ρούσσος έκανε ένα ενδιαφέρον σχόλιο: «Μετά τη συνάντηση Τραμπ και Αλ Τζαουλάνι (συγνώμη αλ-Σάραα) μπορώ πια να δώσω στους/στις φοιτητές/φοιτήτριες μου ένα απολύτως επίκαιρο παράδειγμα γιατί η τρομοκρατία και οι τρομοκράτες είναι μια εντελώς κατασκευασμένη έννοια που αφορά την πλευρά που κατέχει το κυρίαρχο αφήγημα. Γιατί μέχρι τώρα τους έδινα παραδείγματα από τον προηγούμενο αιώνα...».
Η Συρία και το Ισραήλ
Πέρα από τους συμβολισμούς, η συνάντηση Τραμ- αλ Σάρα η οποία συνοδεύτηκε από την αναστολή των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Συρίας, δείχνει ότι τις μείζονες επιλογές της συριακής πολιτικής της Ουάσιγκτον:
1. Αναγνώριση και στήριξη της de facto της (πρώην;) τζιχαντιστικής κυβέρνησης της Συρίας, στο βαθμό που αυτή διατηρεί τη σταθερότητα της χώρας, δεν υποθάλπει τη διεθνή τρομοκρατία και θα ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ.
2. Παράλληλη αναγνώριση του σημαίνοντα ρόλου της Τουρκίας και των μοναρχιών του Κόλπου ως εγγυήτριες της ασφάλειας και της οικονομικής επανεκκίνησης της νέας Συρίας. Η άρση των κυρώσεων σε βάρος της Συρίας θα επιτρέψει την εισροή χρηματοδοτήσεων από τον Κόλπο που θα ενισχύσουν τη σταθερότητα της κυβέρνησής αλ-Τζολάνι. Παράλληλα, η τουρκική παρουσία εγγυάται τη στρατιωτική υπεροχή της κυβέρνησης της Δαμασκού έναντι των εσωτερικών ανταγωνιστών της.
3. Η αναγνώριση του ρόλου της Τουρκίας συμπίπτει με τη διασφάλιση ότι θα συνεχιστεί ο κουρδικός έλεγχος στη Βορειοανατολική Συρία (Ροζάβα). Η θέση των Κούρδων της Συρίας έχει ενισχυθεί μετά την απόφαση του PKK να εγκαταλείψει τον ένοπλο αγώνα. Οι Κούρδοι λειτουργούν ως ο πλέον έμπιστος εταίρος της Δύσης στη Συρία και δυνάμει ανασχετικός παράγοντας σε περίπτωση «παρεκτροπών» της Δαμασκού.
4. Τέλος, ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία της συριακής πολιτικής Τραμπ είναι ότι αψήφησε τα ισραηλινά αιτήματα σε ό,τι αφορά τη Συρία. Το Ισραήλ δεν βλέπει με κάλο μάτι την αμερικανική στήριξη στη Δαμασκό αφού δεν εμπιστεύεται τη νέα κυβέρνηση. Άλλωστε συνέχιζε μέχρι τώρα να βομβαρδίζει συριακούς στόχους ενώ έχει επεκτείνει τη ζώνη κατοχής στα Γκολάν. Πολύ περισσότερο, το Ισραήλ ενοχλείται από την αμερικανική αναγνώριση του τουρκικού ρόλου στη Σύρια. Η ερντογανική Τουρκία είναι ένας δυνάμει ισχυρός ανταγωνιστής του Ισραήλ στην περιοχή.
Ο Τραμπ την ώρα που αφήνει ανενόχλητο τον Νετανιάχου να κάνει τη γενοκτονία στη Γάζα, του στέλνει το μήνυμα ότι η μεσανατολική πολιτική ΗΠΑ δεν είναι συνολικά ταυτισμένη με αυτή του Ισραήλ. Είναι χαρακτηριστικό ότι επισκέπτεται τις χώρες του Κόλπου χωρίς να επισκεφθεί παράλληλα το Ισραήλ. Παράλληλα, προκρίνει τις διαπραγματεύσεις και όχι το στρατιωτικό χτύπημα για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Παρά τη μεγάλη πίεση του σιωνιστικού λόμπι, ο Τραμπ στηρίζει την πολιτική του και στη Μέση Ανατολή στο δόγμα «πρώτα η Αμερική».
Με τις μοναρχίες του Κόλπου
Πέρα από τη Συρία, η επίσκεψη Τραμπ σηματοδοτεί και άλλες τρεις μεγάλες αλλαγές στην πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα:
1. Η αποστροφή στην ομιλία του Αμερικανού Προέδρου ότι «δεν σας δίνουμε διαλέξεις για το πώς θα ζείτε», σηματοδοτεί το τέλος της χρήσης (εργαλειοποίησης επί της ουσίας) των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προώθηση του «δυτικού τρόπου ζωής» από την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τραμπ δεν έκανε αναφορές ούτε στην εμπλοκή του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι ούτε στην κατάσταση των δικαιωμάτων (ιδιαίτερα των γυναικών) στη Σαουδική Αραβία. Οι New York Times γράφουν ότι ο συγκεκριμένες αναφορές Τραμπ θύμισαν την κριτική της Αριστεράς στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, μοιάζουν περισσότερο με την προσέγγιση της Κίνας που ενδιαφέρεται μόνο για την οικονομική συνεργασία χωρίς να βάζει στο τραπέζι ζητήματα αξιών. Στον νέο κόσμο που αναδύεται, δεν θα υπάρχει μόνο μία αντίληψη για τη δημοκρατία και τον τρόπο ζωής.
2. Η επίσκεψη Τραμπ σηματοδοτεί την αναγνώριση της γεωπολιτικής αναβάθμισης των μοναρχιών του Κόλπου και ιδιαίτερα της ανάδειξης της Σαουδικής Αραβίας σε περιφερειακή δύναμη. Τα τελευταία χρόνια είναι φανερή η ιστορική μετατόπιση του κέντρου βάρους του αραβικού κόσμου από τις χώρες της Μεσογείου (κυρίως την Αίγυπτο) σε αυτές του Περσικού Κόλπου. Οι σημαίνουσες διπλωματικές πρωτοβουλίες (όπως η προσέγγισης Σαουδικής Αραβίας-Ιράν) και κυρίως ο νέος οικονομικός σχεδιασμός που στοχεύει στην απεξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες, εκφράζουν τη νέα εποχή για τη Σαουδική Αραβία, των ΗΑΕ και το Κατάρ. Η επίσκεψη Τραμπ σφράγισε την είσοδο σε αυτήν τη νέα εποχή.
3. Στη Σαουδική Αραβία ο Τραμπ έδειξε για μια ακόμα φορά ότι το βασικό μέλημα της πολιτικής του είναι οι business. Με ένα πακέτο αραβικών επενδύσεων και αγορών που μπορεί να φτάσει το 1 τρισεκατομμύριο, ασφαλώς ο απολογισμός του ταξιδιού του δεν είναι καθόλου άσχημος για την αμερικανική οικονομία.
Από την Ουκρανία έως τον Περσικό Κόλπο, ο κόσμος μπαίνει σε νέα εποχή.
