Επιστήμη

Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση τριών εκατομμυρίων σε δυο ερευνήτριες στην Κρήτη

Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση τριών εκατομμυρίων σε δυο ερευνήτριες στην Κρήτη
Πανευρωπαϊκή διάκριση αριστείας στην Δρα Κωνσταντίνα Κάλφα και στην Δρα Άννα (Γκάννα) Σιντορένκο στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στην Κρήτη με χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC) αξίας 3 εκατομμυρίων ευρώ.

Στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας θα διενεργήσουν την έρευνά τους οι δυο μεταδιδακτορικές ερευνήτριες Άννα (Γκάννα) Σιντορένκο και Κωνσταντίνα Κάλφα, που απέσπασαν πρόσφατα σημαντικές επιχορηγήσεις εκκίνησης (ERC Starting Grants) από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, συνολικού ποσού περίπου 3 εκ. ευρώ.

Πιο συγκεκριμένα, η Δρ Άννα (Γκάννα) Σιντορένκο με το έργο «STASH Shadow Trade: Unraveling Maritime Smuggling Between the Russian and Ottoman Empires (1853-1914)» θα κάνει μια στάση στα μισά του 19ου αιώνα για να ξετυλίξει το θαλάσσιο λαθρεμπόριο μεταξύ της Ρωσικής και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1853-1914).

Το πρόγραμμα στοχεύει να διευρύνει τις γνώσεις μας για τις ενδοϊμπεριαλιστικές σχέσεις, υπερβαίνοντας τις συμβατικές γεωπολιτικές προσεγγίσεις. Η κατανόηση του θαλάσσιου λαθρεμπορίου και του τρόπου με τον οποίο οι δύο αυτές γειτονικές δυνάμεις διαχειρίστηκαν τις αμφίσημες σχέσεις τους, προσφέρει μεγαλύτερο βάθος στην κατανόηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων της Ανατολικής Ευρώπης, εισάγοντας νέες προσεγγίσεις στην μελέτη της σύγχρονης ιστορίας της περιοχής.

Το έργο επικεντρώνεται στον λιγότερο μελετημένο τομέα των παράνομων εμπορικών σχέσεων, στο πλαίσιο των εξελισσόμενων συγκρούσεων μεταξύ των δύο αυτοκρατοριών, του μεταβαλλόμενου τοπίου του νόμιμου εμπορίου κατά την περίοδο της αυξανόμενης παγκοσμιοποίησης και της μετάβασης από την ιστιοφόρο τεχνολογία στην τεχνολογία του ατμού. Το πρόγραμμα θα αναλύσει διεξοδικά τις διαφορετικές πτυχές της λαθρεμπορίας αγαθών και ανθρώπων στο πλαίσιο καθιερωμένων εμπορικών διαδρομών, συνδέσεων και δικτύων.

Μελετώντας την διαφοροποιημένη ιστορία του λαθρεμπορίου από την οπτική γωνία διαφόρων αυτοκρατοριών, το έργο φιλοδοξεί να συμβάλει ουσιαστικά στην Νεότερη, την Πολιτική, την Οικονομική και Ναυτιλιακή Ιστορία και στις σπουδές για τις αυτοκρατορίες.

Σε κοινωνικό επίπεδο, το έργο θα προσφέρει σημαντικές ιστορικές γνώσεις που θα προσδώσουν μια προοπτική σε σύγχρονα πολιτικά, γεωπολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα, τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό πολέμου.

Η ερευνητική ομάδα, αποτελούμενη από τη Δρ Σιντορένκο (κύρια ερευνήτρια), τρεις ερευνητές, έξι μεταδιδακτορικούς ερευνητές και τρεις υποψήφιους διδάκτορες, θα μελετήσει ποικιλία αδημοσίευτων πηγών στα οθωμανικά τουρκικά, αραβικά, ουκρανικά, ρωσικά, αγγλικά, ιταλικά, γαλλικά και ελληνικά και θα δημιουργήσει μια ψηφιακή πύλη ανοικτής πρόσβασης.

Η στέγαση της μεσαίας τάξης στην Ανατολική Μεσόγειο

Πώς η μεσαία τάξη στεγάστηκε στην Ανατολική Μεσόγειο; Σε αυτό το ερώτημα θα επιχειρήσει να απαντήσει η Δρ. Κωνσταντίνα Κάλφα, ιστορικός της αρχιτεκτονικής που μελετά την κατοικία στο πλαίσιο της μεταπολεμικής ανάπτυξης και του εκσυγχρονισμού, με το έργο «MCH-EsMed: How the middle class housed itself in the Eastern Mediterranean».

Πρόκειται για μια μελέτη της υλικής κουλτούρας της τάξης, της οικογένειας, του φύλου και της πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο και πέρα από αυτήν. Καθώς η ζωή σε διαμερίσματα καταλαμβάνει κυρίαρχη θέση στις σημερινές παγκόσμιες μητροπόλεις, το έργο αξιοποιεί την αυξανόμενη σχετική επιστημονική έρευνα, αλλά και ανεξερεύνητα ως τώρα αρχεία, νέα εργαλεία και μεθόδους προφορικής ιστορίας για να καταγράψει και να αναλύσει τις ομοιότητες μεταξύ των πολυώροφων πολυκατοικιών που μετάλλαξαν πλήρως τέσσερις σημαντικές πόλεις της περιοχής μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο: την Αθήνα, την Άγκυρα, το Τελ Αβίβ και το Κάιρο.

Το έργο θα μελετήσει αυτά τα δομημένα περιβάλλοντα ως απτά τεκμήρια για να αναλύσει τους ραγδαίους κοινωνικοπολιτικούς μετασχηματισμούς στο περιθώριο της Ευρώπης κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Η έρευνα στηρίζεται στην υπόθεση ότι η στέγαση σε κτίρια διαμερισμάτων στην περιοχή αποτύπωνε τόσο την μεταπολεμική παγκόσμια υπόσχεση όσο και τις τοπικές φιλοδοξίες για την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την επίτευξη του μεσοαστικού στάτους, επηρεασμένη, καθώς ήταν, από τις μεταπολεμικές πολιτικές για εκσυγχρονισμό και οικονομική ανάπτυξη, τις διάφορες πολιτικές κρίσεις και συγκρούσεις και τις μεταναστευτικές ροές.

Εμπλέκοντας μια μεγάλη ομάδα ερευνητών, το έργο θα παραγάγει νέες γνώσεις σχετικά με τις εξωτερικές και τοπικές συζητήσεις και πολιτικές για την κατοικία και την ανάπτυξη στην περιοχή, την εξάπλωση και τους κύριους παραγωγούς αυτών των πολυκατοικιών (με χρήση εργαλείων GIS και ML), τις ταυτότητες, τους ρόλους και τις εμπειρίες της οικιακότητας, καθώς και τη μικροϊστορία επιλεγμένων κτιριακών τύπων, συμβάλλοντας στην κριτική κατανόηση της στέγασης ως σημαντικού ιστορικού παράγοντα της τρέχουσας εκρηκτικής πραγματικότητας στην περιοχή.

Αξίζει να αναφερθεί πως η συνολική χρηματοδότηση που δίδεται στους 494 νέους ερευνητές από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας ανέρχεται στο ποσό των 780 εκ.€. Το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας κατέχει τον μεγαλύτερο αριθμό χρηματοδοτούμενων έργων ERC στην Ελλάδα (45 μέχρι σήμερα), με εισροή περί τα 62,8 εκ.€.

Ποιες είναι οι δυο ερευνήτριες

909f8bab2089f28487011ed66a9058da73869be5_9607d.jpg

Η Δρ Άννα (Γκάννα) Σιντορένκο, γεννήθηκε στη Συμφερούπολη της ΕΣΣΔ το 1983, είναι ιστορικός, σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο ΕΚΠΑ και απέκτησε το διδακτορικό της δίπλωμα στην Οικονομική Ιστορία από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο Κέρκυρας το 2017.

Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως είναι η ναυτιλιακή οικονομική και κοινωνική ιστορία, η ιστορία των πόλεων λιμανιών, η ιστορία της Μαύρης Θάλασσας, η ιστορία της ναυτικής εργασίας και της ελληνικής διασποράς, ενώ έχει συγγράψει σειρά άρθρων και είναι συνεκδότρια στο Mediterranean Seafarers in Transition. Maritime Labour, Communities, Shipping and the Challenges of Industrialization 1850-1920s (Brill 2023).

Η Δρ Σιντορένκο έχει λάβει διάφορες ανταγωνιστικές υποτροφίες από το Ελληνικό Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς, την Ε.Ε, το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας (2013-2015), από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας. Είναι συν-εκδότρια της νέας εκδοτικής σειράς Brill’s new Mini-series in Economic and Maritime Studies και μέλος ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Οικονομικής Ιστορίας. Είναι επίσης μέλος πολλών διεθνών επιστημονικών ενώσεων και εταιρειών.

0db7e612b1297630333b891e2ebe4c614dac0288_3db9b.jpg

Η Δρ. Κωνσταντίνα Κάλφα είναι διδάκτωρ ΕΜΠ στο πεδίο της ιστορίας και θεωρίας της αρχιτεκτονικής.

Έχει λάβει σειρά βραβείων και ανταγωνιστικών υποτροφιών, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας και τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας για το έργο της «Η αντιπαροχή και οι αρχιτέκτονες (της): Ιστορίες κοινωνικών δυνάμεων, χωρικών πολιτικών και του επαγγέλματος του αρχιτέκτονα στην Ελλάδα, 1929-74» (Επιστημονικά Υπεύθυνη, 2018-2021).

Οι δημοσιεύσεις της σχετικά με την πολιτική οικονομία και τους μηχανισμούς παραγωγής της αρχιτεκτονικής και της στέγασης εμφανίζονται σε συλλογικούς τόμους όπως το Architecture in development: Systems and the emergence of the Global South, το οποίο αναγνωρίζεται ως «ένα επίκαιρο βιβλίο που καλύπτει ένα μεγάλο κενό στη σύγχρονη αρχιτεκτονική έρευνα», και σε καταξιωμένα περιοδικά του κλάδου.

Επίσης συν-δημιούργησε το ντοκιμαντέρ Antiparochì-A short introduction που παρουσιάζει προφορικές μαρτυρίες για το σύστημα της αντιπαροχής, και συνεπιμελήθηκε την θεματική ενότητα «Small-scale building enterprise and global home ownership in the age of economic expansion» του ABE Journal 19 (2022). Είναι η συγγραφέας του βιβλίου Αυτοστέγαση, τώρα! Η αθέατη πλευρά της αμερικανικής βοήθειας στην Ελλάδα (Αθήνα: Futura, 2019).