Με αιχμή να μην κατατεθεί το άδικο νομοσχέδιο που μετατρέπει την πανεπιστημιακή εκπαίδευση σε μια μεγάλη αγορά πτυχίων και ταυτόχρονα διεκδικώντας σύγχρονο, αποκλειστικά δημόσιο και πραγματικά δωρεάν πανεπιστήμιο.
Αντικειμενικά, οι διεκδικήσεις τους για πτυχία με αξία κι όχι με τιμή, για αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν σπουδές, είναι σε σύγκρουση με την στρατηγική της ΕΕ για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Τη στρατηγική, δηλαδή, που προώθησαν κι υπηρέτησαν οι νόμοι όλων των κυβερνήσεων ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, βάζοντας η καθεμία την υπογραφή της στο σημερινό «τοπίο» της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Ένα τοπίο που δε χωρά τις ανάγκες που έχουν οι φοιτητές, οι πανεπιστημιακοί, εργαζόμενοι.
Αυτή η πολιτική έχει στο στόχαστρο το δημόσιο πανεπιστήμιο. Όπως έχει δηλώσει εξάλλου ο ίδιος ο Υπουργός Παιδείας, το δημόσιο πανεπιστήμιο είναι η «ναυαρχίδα», 70% του νομοσχεδίου για τα ιδιωτικά θα αφορά ακριβώς τα δημόσια πανεπιστήμια. Σε αυτά θα επικεντρωθεί η επίθεση. Όσο όμως μεγαλώνει η απόσταση ανάμεσα σε αυτό και στις ανάγκες φοιτητών-εργαζομένων, τόσο γεμίζει το ποτήρι της οργής, που σήμερα ξεχειλίζει η πρόθεση της κυβέρνησης για ιδιωτικά πανεπιστήμια. Αυτή πυροδοτεί, οδηγεί και φουντώνει τις φοιτητικές κινητοποιήσεις σε όλη τη χώρα.
Επιλεκτική υποχρηματοδότηση των πανεπιστημίων
Ούτε τις πάγιες ανάγκες δεν καλύπτει σήμερα η τακτική κρατική χρηματοδότηση, λένε με στοιχεία που δίνουν στη δημοσιότητα διάφορα Ιδρύματα όπως το ΕΜΠ, το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το ΚΕΠΥ του ΑΠΘ. Για το 2024 δεν αναπληρώνεται το 25% των θέσεων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) με βάση τις αποχωρήσεις.
Από την άλλη υπάρχει ο ισχυρισμός της κυβέρνησης ότι ενισχύει τα δημόσια πανεπιστήμια με πρόσθετη χρηματοδότηση, με κονδύλια που θα φτάσουν το 1 δισ.
Πού πάνε τα λεφτά που διαφημίζει η κυβέρνηση;
60 εκατομμύρια για ξενόγλωσσα προπτυχιακά με δίδακτρα για ξένους φοιτητές, 112,2 εκατομμύρια για έρευνα κατά παραγγελία επιχειρήσεων (συμπράξεις ΑΕΙ - επιχειρήσεων, βιομηχανικά διδακτορικά), 300 εκατομμύρια σε εργολάβους για να φτιαχτούν εστίες με ΣΔΙΤ, τις οποίες θα πληρώνουν οι φοιτητές που θα μένουν μέσα, κ.ο.κ.
Στην πραγματικότητα, η συντριπτική πλειοψηφία των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται στοχεύουν στην ενίσχυση της διασύνδεσης των ιδρυμάτων με τις επιχειρήσεις με δρομολόγηση κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης κι Ανθεκτικότητας, ΕΣΠΑ, ΠΕΠ, κλπ προς αυτές. Μάλιστα, μια ματιά στις συνθέσεις των Συμβουλίων Διοίκησης αρκεί για να πειστεί κανείς για τις διασυνδέσεις του κάθε ΑΕΙ.
Ούτε ένα ευρώ δεν προορίζεται για σίτιση, καθηγητές, ερευνητικό, τεχνικό, διοικητικό προσωπικό, δωρεάν στέγαση, αναβάθμιση προγραμμάτων σπουδών και υποδομών που χρησιμοποιούν οι φοιτητές. Κι αυτό όταν είναι γνωστή και εξόφθαλμη η κατακόρυφη μείωση της χρηματοδότησης των ιδρυμάτων την τελευταία 15ετία. Τα στοιχεία είναι πεισματάρικα και διαψεύδουν πανηγυρικά την προπαγάνδα της κυβέρνησης για αύξηση της χρηματοδότησης που δε φθάνει ούτε για να καλύψει τον καλπάζοντα πληθωρισμό. Η κρατική επιχορήγηση που το 2009 ήταν 380 εκατ. ευρώ, φέτος είναι μόλις 127 εκατ.
Τα παραπάνω στοιχεία και άλλα που κατά καιρούς αναδεικνύουν το ΚΚΕ και η ΚΝΕ στα πανεπιστήμια, επιβεβαιώνουν ότι η υποχρηματοδότηση των πανεπιστημίων είναι επιλεκτική.
Από τη μια μεριά, «δεν υπάρχουν λεφτά» για ό,τι αφορά τις ανάγκες φοιτητών-εργαζομένων, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται προβλήματα κι ελλείψεις χρόνων και να μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα στις δυνατότητες και τις ανάγκες της εποχής μας. Την ίδια στιγμή που η ανάπτυξη της ίδιας της επιστήμης και οι θεαματικές τεχνολογικές εξελίξεις ανεβάζουν τις απαιτήσεις και θέτουν νέα δεδομένα στην επιστημονική μόρφωση, οι φοιτητές, το ΔΕΠ, όλοι οι εργαζόμενοι στα πανεπιστήμια αναμετρώνται με στοιχειώδεις ελλείψεις. Με ανεπαρκείς υποδομές σε αίθουσες διδασκαλίας κι εκπαιδευτικά εργαστήρια ή υποδομές φοιτητικής μέριμνας, με εργαστηριακά μαθήματα που την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα γίνονται στον πίνακα, με μαθήματα που καταργούνται λόγω έλλειψης διδασκόντων.
Από την άλλη μεριά, οι μεγάλες επιχειρήσεις χρηματοδοτούνται αδρά με δημόσιο χρήμα – με βάση τις προτεραιότητες της κυβέρνησης - είτε μέσω στοχευμένων προγραμμάτων και δράσεων (ΕΣΠΑ, ΠΔΕ, ΤΑΑ κλπ) είτε με απευθείας συμμετοχή των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας των πανεπιστημίων σε επιχειρηματικά σχέδια. Επιπλέον, εκμεταλλεύονται τις υποδομές και το ερευνητικό δυναμικό των ΑΕΙ, αλλά και τα αποτελέσματα του ερευνητικού τους έργου με βάση τις δικές τους ανάγκες και με τους δικούς τους όρους για απόκτηση ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων στη μεταξύ τους κόντρα για μεγιστοποίηση του κέρδους τους. Το αποτέλεσμα; Ερευνητικά εργαστήρια κλειστά στους φοιτητές, ερευνητικά αποτελέσματα κλειδωμένα σε πατέντες, άθλιες σχέσεις εργασίας για το υψηλής στάθμης ερευνητικό δυναμικό της χώρας.
Ολοκληρώνουν το «έγκλημα» ενάντια στις σπουδές
Πίσω από εύσχημη λέξη της «αυτονομίας», κρύβεται η «απελευθέρωση» του κράτους από την υποχρέωση της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων. Όλες οι κυβερνήσεις έχουν σταδιακά μεταθέσει στα ίδια τα ΑΕΙ την ευθύνη για τη λειτουργία τους. Μέσα από την κατακόρυφη μείωση της κρατικής επιχορήγησης από τη μια και τη διαμόρφωση όρων για ιδιωτικοοικονομική λειτουργία από την άλλη, έχουν οδηγήσει τα ΑΕΙ στην ολοένα και πιο επιθετική αναζήτηση άλλων πόρων για να είναι οικονομικά βιώσιμα.
Το σημερινό δημόσιο πανεπιστήμιο είναι που έχει ΕΛΚΕ με ετήσιους τζίρους εκατομμυρίων ευρώ, που έχει εταιρίες αξιοποίησης της περιουσίας και των υποδομών του, που πουλάει και μισθώνει υπηρεσίες σε ιδιώτες, και αξιοποιεί τα έσοδα όχι με κριτήριο τις ανάγκες των φοιτητών και της κοινωνίας αλλά με κριτήριο την κερδοφορία.
Σε αυτό το έδαφος, είναι δεδομένο ότι ο ανταγωνισμός με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, στον οποίο τόσες ελπίδες εναποθέτει η κυβέρνηση για τη «βελτίωση της ποιότητας στα δημόσια», θα εντείνει την ανταποδοτική –κερδοσκοπική λειτουργία και τα δημόσια πανεπιστήμια και θα μεγαλώσει το χάσμα ανάμεσα στις ανάγκες και τις δυνατότητες της εποχής μας. Όμως, το ποιος κερδίζει και ποιος χάνει απ’ αυτόν τον ανταγωνισμό μας, το διαπιστώνουμε κυριολεκτικά στο πετσί μας από τη συνύπαρξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην υγεία, όταν πλέον για να χειρουργηθείς στο δημόσιο νοσοκομείο πρέπει να πληρώνεις, εκτός κι αν ζεις στην εξαθλίωση οπότε θα περιμένεις …
Εξάλλου η επιβολή διδάκτρων είναι πάγια επιδίωξη όλων των κομμάτων που κυβέρνησαν και ομνύουν στην Διαδικασία της Μπολόνια. Στην έκθεση Πισσαρίδη προτάθηκε η επιβολή διδάκτρων σε όσες και όσους μένουν πίσω στις σπουδές τους. Στη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ έχουν επιβληθεί δίδακτρα στα προπτυχιακά. Η επιβολή διδάκτρων στα μεταπτυχιακά και στο ΕΑΠ έχει κριθεί συνταγματική. Και μόλις πρόσφατα, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ τοποθετήθηκε υπέρ της επιβολής διδάκτρων ως μια λύση στην υποχρηματοδότηση… Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι στο όνομα του ανταγωνισμού με τα προ των πυλών ιδιωτικά, η προοπτική εισαγωγής διδάκτρων στα προπτυχιακά προγράμματα των δημόσιων πανεπιστημίων, θα ενισχυθεί σημαντικά.
Όμως, η κυβέρνηση της ΝΔ και τα υπόλοιπα κόμματα του συστήματος λογαριάζουν χωρίς την πλειοψηφία, που αυτές τις μέρες κλιμακώνει τους αγώνες της και απαιτεί το νομοσχέδιο-έκτρωμα για ιδιωτικά πανεπιστήμια να αποσυρθεί.
(Η Αφροδίτη Κτενά είναι Βουλευτής ΚΚΕ Βορείου Τομέα Αθηνών)
