Το τεστ γλωσσικού συλλογισμού, όπως αυτά που χρησιμοποιεί πλέον ο ΑΣΕΠ ή ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Επιλογής Προσωπικού (EPSO), δεν ελέγχουν γνώσεις ούτε απαιτούν ειδική κατάρτιση στο αντικείμενο του κειμένου. Εξετάζουν κάτι πιο θεμελιώδες: την ικανότητα του υποψηφίου να σκέφτεται με ακρίβεια, να κατανοεί σύνθετα νοήματα και να εξάγει λογικά συμπεράσματα μόνο από τις πληροφορίες που δίνονται.
Αυτό σημαίνει ότι, διαβάζοντας το κείμενο, ο υποψήφιος πρέπει να αποστασιοποιείται από ότι ήδη γνωρίζει ή πιστεύει. Η πρόκληση είναι να αναγνωρίσει τι λέγεται ρητά, τι υπονοείται με σαφήνεια και τι δεν αναφέρεται καθόλου. Η παραμικρή αλλαγή σε μία λέξη, όπως η διαφορά ανάμεσα στο «μερικές» και στο «όλες» ή στο «συχνά» και στο «πάντα», μπορεί να αλλάξει εντελώς το νόημα. Γι’ αυτό, οι απαντήσεις που περιέχουν απόλυτους όρους όπως «ποτέ», «όλοι» ή «μόνο» είναι συχνά λανθασμένες, γιατί δείχνουν υπεργενίκευση που δεν υποστηρίζεται από το κείμενο.
Η χρονική διάρκεια αυτών των δοκιμασιών είναι αυστηρή και απαιτεί αποτελεσματική διαχείριση χρόνου. Συνήθως ο υποψήφιος έχει περίπου ένα με ενάμιση λεπτό για κάθε ερώτηση, χρόνος που δεν επιτρέπει δεύτερη ανάγνωση ολόκληρου του κειμένου. Γι’ αυτό, είναι πιο αποτελεσματικό να ξεκινά διαβάζοντας πρώτα την ερώτηση, ώστε να γνωρίζει από την αρχή τι ψάχνει μέσα στο κείμενο. Στη συνέχεια, χρειάζεται να διαβάσει προσεκτικά το κείμενο εστιάζοντας στις λέξεις-κλειδιά και να αναζητά το σχετικό σημείο που απαντά στην ερώτηση.
Οι σωστές απαντήσεις προκύπτουν συχνά όχι από το περιεχόμενο που θυμόμαστε γενικά, αλλά από τη λογική σύνδεση των προτάσεων, τη σειρά των επιχειρημάτων και τον τρόπο που το κείμενο χρησιμοποιεί τους συνδέσμους «όμως», «αντίθετα», «επομένως», «παρά ταύτα». Αυτές οι μικρές λέξεις δείχνουν τον προσανατολισμό της σκέψης του συγγραφέα και βοηθούν να εντοπιστεί το πραγματικό συμπέρασμα.
Το σημαντικότερο μυστικό επιτυχίας είναι η ψυχραιμία και η λογική σκέψη. Δεν χρειάζεται να συμφωνεί κανείς με το κείμενο ούτε να το ερμηνεύει συναισθηματικά. Χρειάζεται να σκέφτεται σαν ερευνητής: «Τι μου δίνει αυτό το κείμενο ως δεδομένο; Τι συμπέρασμα μπορώ να βγάλω που αν στηρίζεται αποκλειστικά σε αυτά τα δεδομένα;».
Αν μια απάντηση φαίνεται σωστή επειδή «ακούγεται λογική», αλλά το κείμενο δεν την υποστηρίζει ρητά, τότε είναι λάθος. Η επιτυχία σε αυτά τα τεστ δεν εξαρτάται από το πόσο γρήγορα διαβάζει κάποιος, αλλά από το πόσο προσεκτικά αντιλαμβάνεται τις λογικές αποχρώσεις της γλώσσας. Όποιος μάθει να διαβάζει με τέτοια ακρίβεια, κερδίζει όχι μόνο στο τεστ, αλλά και στη ζωή, γιατί έχει μάθει να σκέφτεται καθαρά, με κριτική ικανότητα και πειθαρχία του νου.
Παρακάτω θα βρείτε 8 παραδείγματα με διαβάθμιση δυσκολίας προκειμένου να εξασκηθείτε στην κατανόηση και ανάλυση κειμένων τύπου γλωσσικού συλλογισμού (verbal reasoning). Ξεκινούν από απλά αποσπάσματα με ευδιάκριτη λογική σχέση και σταδιακά γίνοντια πιο απαιτητικά, ελέγχοντας όχι μόνο την κυριολεκτική κατανόηση του κειμένου, αλλά και την ικανότητά σας να αναγνωρίζετε υπονοούμενα, λογικές συνέπειες και αντιθέσεις.
Συνίσταται να αφιερώσετε έως ενάμιση λεπτό για κάθε κείμενο και ερώτηση, ώστε να εξασκηθείτε στην ταχύτητα λήψης αποφάσεων. Διαβάστε πρώτα την ερώτηση, στη συνέχεια το κείμενο, και προσπαθήστε να εντοπίσετε το ακριβές σημείο που συνδέεται το ζητούμενο. Απορρίψτε λογικά τις επιλογές που είναι υπερβολικές, γενικευτικές ή αντίθετες με το νόημα του αποσπάσματος. Μην αναζητάτε τι «σας φαίνεται λογικό», αλλά τι τεκμηριώνεται μέσα στο ίδιο το κείμενο. Έτσι, κάθε απάντηση που θα δίνετε θα είναι προϊόν συνειδητής και ακριβούς κατανόησης, η ουσία του γλωσσικού συλλογισμού.
Παράδειγμα 1ο
Τα τελευταία χρόνια, η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει γνωρίσει σημαντική αύξηση σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μείωση του κόστους τεχνολογιών όπως οι ηλιακοί συλλέκτες και τα αιολικά πάρκα, καθώς και η ενίσχυση επιδοτήσεων και κινήτρων, έχει καταστήσει την παραγωγή πράσινης ενέργειας ελκυστική επιλογή για ιδιώτες και επιχειρήσεις. Παρά τις θετικές αυτές εξελίξεις, υπάρχουν προκλήσεις: η ανάγκη σταθερής υποδομής αποθήκευσης ενέργειας, η διασύνδεση των δικτύων και η διαχείριση της μεταβλητότητας της παραγωγής. Επίσης, η εξάρτηση από εισαγόμενα υλικά για τις εγκαταστάσεις και η περιπλοκότητα αδειοδότησης αποτελούν σημαντικά εμπόδια. Για να επιτευχθεί πραγματική ενεργειακή μετάβαση, είναι αναγκαίο να ενισχυθεί η καινοτομία, η συνεργασία μεταξύ κρατών μελών και η σταθερή δέσμευση πολιτικών.
Ποια από τις ακόλουθες δηλώσεις είναι η σωστή βάσει του κειμένου;
A) Η παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας στην Ε.Ε. αυξήθηκε επειδή δεν υπάρχουν πλέον εμπόδια τεχνολογικά.
B) Η ανάγκη για αποθηκευτικό χώρο και η διασύνδεση των δικτύων είναι προκλήσεις στην ενεργειακή μετάβαση.
C) Η εξάρτηση από εισαγόμενα υλικά δεν θεωρείται πρόβλημα από το κείμενο.
D) Το κείμενο υποστηρίζει ότι δεν χρειάζεται συνεργασία μεταξύ κρατών μελών για ενεργειακή πολιτική.
Παράδειγμα 2ο
Η ψηφιακή τεχνολογία έχει αλλάξει δραματικά τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις αλληλοεπιδρούν με τους πελάτες. Η χρήση μεγάλων δεδομένων (big data) επιτρέπει στις εταιρείες να συλλέγουν πληροφορίες για προτιμήσεις, συμπεριφορές και τάσεις της αγοράς σε πραγματικό χρόνο. Αυτό δίνει τη δυνατότητα να διαμορφώνονται προσωποποιημένες προσφορές και να βελτιστοποιείται η εμπειρία του πελάτη. Ωστόσο, η αξιοποίηση των δεδομένων θέτει ζητήματα ιδιωτικότητας και προστασίας προσωπικών πληροφοριών, ειδικά όταν συλλέγονται και αναλύονται δεδομένα χωρίς τη ρητή συναίνεση του χρήστη. Επιπλέον, οι μικρότερες επιχειρήσεις ενδέχεται να μην έχουν τους πόρους ή την τεχνογνωσία να αξιοποιήσουν αυτές τις τεχνολογίες.
Ποια από τις παρακάτω είναι η μόνη ορθή δήλωση βάσει του κειμένου;
A) Οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν big data μόνο για να συλλέγουν πληροφορίες, όχι για προσωποποιημένες προσφορές.
B) Η χρήση μεγάλων δεδομένων δεν δημιουργεί προβλήματα ιδιωτικότητας σύμφωνα με το κείμενο.
C) Οι μικρές επιχειρήσεις ενδέχεται να μην διαθέτουν πόρους ή τεχνογνωσία για την αξιοποίηση των τεχνολογιών.
D) Η συλλογή δεδομένων γίνεται πάντα με ρητή συναίνεση του χρήστη, σύμφωνα με το κείμενο.
Παράδειγμα 3ο
Μεταξύ 1950 και 2000, ο παγκόσμιος πληθυσμός σχεδόν τριπλασιάστηκε, αυξανόμενος από περίπου 2,5 δισεκατομμύρια σε πάνω από 6 δισεκατομμύρια. Αυτή η ραγδαία δημογραφική επέκταση άσκησε τεράστια πίεση στους φυσικούς πόρους: γλυκό νερό, γεωργική γη, δάση και βιοποικιλότητα. Σε ανταπόκριση, πολλές χώρες επιχείρησαν πολιτικές που προωθούν τον οικογενειακό προγραμματισμό, τη βιώσιμη γεωργία και την προστασία του περιβάλλοντος. Ορισμένες έχουν επίσης θεσπίσει νομοθεσία για τον έλεγχο της ρύπανσης και της υπερεκμετάλλευσης δασών και αλιευμάτων. Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται προκλήσεις: η οικονομική ανισότητα, η ανεπαρκής υποδομή και η πολιτική αστάθεια συχνά παρεμποδίζουν την αποτελεσματικότητα αυτών των πολιτικών.
Ποια από τις παρακάτω δηλώσεις είναι σωστή σύμφωνα με το κείμενο:
A) Ο πληθυσμός παγκοσμίως αυξήθηκε μεταξύ 1950 και 2000 χωρίς να επηρεάσει τους φυσικούς πόρους.
B) Οι πολιτικές για τον οικογενειακό προγραμματισμό και τη βιώσιμη γεωργία αναφέρθηκαν ως απάντηση στην πίεση στους πόρους.
C) Η πολιτική αστάθεια δεν αναφέρεται ως πρόβλημα που επηρεάζει την εφαρμογή περιβαλλοντικών πολιτικών.
D) Οι χώρες δεν θεσπίζουν νομοθεσία για τον έλεγχο της ρύπανσης ή της υπερεκμετάλλευσης των πόρων.
Παράδειγμα 4ο
Σε πολλές σύγχρονες επιχειρήσεις, η λήψη αποφάσεων εξελίσσεται μέσω συνεργατικών επιτροπών και δεν αποτελεί προνόμιο ενός μόνο ατόμου. Ο στόχος είναι να συγκεντρώνεται ποικίλη τεχνογνωσία, να μειώνονται οι προκαταλήψεις και να διασφαλίζονται πιο στιβαρά αποτελέσματα. Ωστόσο, οι αποφάσεις που λαμβάνονται από επιτροπές μπορούν να αντιμετωπίσουν μειονεκτήματα: πιο αργό χρόνο αντίδρασης, πιθανότητα «ομαδικής σκέψης» (groupthink) και διασκορπισμένη ευθύνη. Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα, ορισμένες οργανώσεις υιοθετούν υβριδικά μοντέλα — οι επιτροπές προτείνουν επιλογές και ένας καθορισμένος ηγέτης λαμβάνει την τελική απόφαση, συνδυάζοντας συλλογική εισροή και αποφασιστική ηγεσία.
Ποια από τις παρακάτω είναι η μόνη ορθή δήλωση βάσει του κειμένου:
A) Οι επιχειρήσεις δεν χρησιμοποιούν πλέον επιτροπές για λήψη αποφάσεων.
B) Οι αποφάσεις από επιτροπές δεν έχουν καθόλου μειονεκτήματα.
C) Το υβριδικό μοντέλο που περιγράφεται συνδυάζει πρόταση από επιτροπές με τελική απόφαση από ηγέτη.
D) Η ευθύνη είναι πάντα πλήρης και σαφής όταν αποφάσεις λαμβάνονται από επιτροπές.
Παράδειγμα 5ο
Η συζήτηση γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη επικεντρώνεται συχνά στον φόβο απώλειας θέσεων εργασίας, ωστόσο η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη. Αν και η αυτοματοποίηση μπορεί να καταργήσει κάποιες επαναλαμβανόμενες εργασίες, δημιουργεί ταυτόχρονα νέους ρόλους που απαιτούν ψηφιακή επάρκεια, ανάλυση δεδομένων και επίλυση προβλημάτων. Οι οικονομίες που προσαρμόζονται ταχύτερα μέσω εκπαίδευσης και αναβάθμισης δεξιοτήτων είναι πιθανό να επωφεληθούν περισσότερο από τη μετάβαση αυτή. Επομένως, η τεχνητή νοημοσύνη δεν πρέπει να ιδωθεί μόνο ως απειλή για την απασχόληση, αλλά ως ευκαιρία για αναδιοργάνωση της εργασίας και αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού.
Ποια δήλωση αποδίδει πιο πιστά τη θέση του κειμένου;
A) Η τεχνητή νοημοσύνη αντικαθιστά αναπόφευκτα την ανθρώπινη εργασία.
B) Η προσαρμογή των εργαζομένων μέσω εκπαίδευσης καθορίζει πόσο ωφελείται μια οικονομία.
C) Η τεχνητή νοημοσύνη δεν δημιουργεί νέες ευκαιρίες απασχόλησης.
D) Οι θέσεις εργασίας με επαναλαμβανόμενα καθήκοντα είναι ασφαλείς από την αυτοματοποίηση.
Παράδειγμα 6ο
Η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς συχνά βρίσκεται σε ένταση με την τουριστική ανάπτυξη. Αν και ο τουρισμός προσφέρει οικονομικά οφέλη που μπορούν να ενισχύσουν τη συντήρηση μνημείων, η υπερβολική τουριστική πίεση οδηγεί σε φθορά, αλλοίωση της τοπικής ταυτότητας και εμπορευματοποίηση του πολιτισμού. Οι πολιτικές βιώσιμου τουρισμού προσπαθούν να εξισορροπήσουν αυτά τα συμφέροντα, απαιτώντας συμμετοχή τοπικών κοινοτήτων, όρια επισκεψιμότητας και έλεγχο των επενδύσεων. Η ουσιαστική πρόκληση δεν είναι η απαγόρευση του τουρισμού, αλλά η διαμόρφωση όρων που να διατηρούν την αυθεντικότητα χωρίς να αποκόπτουν τις κοινότητες από τα οφέλη.
Τι υπονοεί το κείμενο για τη σχέση πολιτισμού και τουρισμού;
A) Η τουριστική ανάπτυξη πρέπει να αντικατασταθεί από αυστηρή απαγόρευση επισκέψεων.
B) Ο τουρισμός αποτελεί αναπόφευκτο εμπόδιο στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
C) Η ισορροπία μεταξύ τουρισμού και προστασίας απαιτεί ενεργό ρόλο των τοπικών κοινωνιών.
D) Τα οικονομικά οφέλη του τουρισμού υπερτερούν όλων των άλλων παραγόντων.
Παράδειγμα 7ο
Η απόδοση των εργαζομένων δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την αμοιβή, αλλά και από την αίσθηση δικαιοσύνης, αναγνώρισης και συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων. Έρευνες δείχνουν ότι όταν οι εργαζόμενοι αισθάνονται ότι η φωνή τους λαμβάνεται υπόψη, παρουσιάζουν μεγαλύτερη δέσμευση και δημιουργικότητα. Αντίθετα, περιβάλλοντα που λειτουργούν ιεραρχικά και αγνοούν τη γνώμη των υπαλλήλων οδηγούν σε μείωση της παραγωγικότητας, ανεξάρτητα από τα οικονομικά κίνητρα. Η αποτελεσματική ηγεσία επομένως συνδυάζει σαφή καθοδήγηση με καλλιέργεια συμμετοχικού κλίματος.
Ποιο από τα παρακάτω συμπεράσματα ευθυγραμμίζεται με το κείμενο;
A) Η αμοιβή είναι ο μοναδικός παράγοντας που καθορίζει την απόδοση.
B) Η συμμετοχή των εργαζομένων στις αποφάσεις συμβάλλει στην αύξηση της δέσμευσης και της απόδοσης.
C) Οι ιεραρχικές δομές αυξάνουν πάντα την παραγωγικότητα.
D) Οι εργαζόμενοι δεν ενδιαφέρονται για αναγνώριση, αρκεί να πληρώνονται καλά.
Παράδειγμα 8ο
Στην εποχή των κοινωνικών δικτύων, η πληροφορία διαχέεται ταχύτερα από ποτέ, αλλά η ταχύτητα αυτή δεν συνεπάγεται και ακρίβεια. Οι πλατφόρμες δίνουν φωνή σε εκατομμύρια ανθρώπους, επιτρέποντας μεγαλύτερη συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο, αλλά παράλληλα καθιστούν δυσκολότερη τη διάκριση μεταξύ τεκμηριωμένης γνώσης και παραπληροφόρησης. Η πρόκληση για τις δημοκρατίες δεν είναι να περιορίσουν την ελευθερία του λόγου, αλλά να καλλιεργήσουν την ικανότητα των πολιτών να αξιολογούν κριτικά τις πηγές τους. Χωρίς αυτήν την ικανότητα, η ίδια η ελευθερία πληροφόρησης μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο χειραγώγησης.
Ποια δήλωση αντανακλάπιο σωστάτη θέση του κειμένου;
A) Οι δημοκρατίες πρέπει να περιορίσουν την ελευθερία λόγου για να αποτρέψουν την παραπληροφόρηση.
B) Η ελευθερία της πληροφόρησης προστατεύει πάντα την κοινωνία από τη χειραγώγηση.
C) Η κριτική αξιολόγηση των πληροφοριών από τους πολίτες είναι ουσιώδης για την προστασία της δημοκρατίας.
D) Η ταχύτητα διάδοσης των πληροφοριών εγγυάται και την ακρίβειά τους.
Σωστές απαντήσεις
1Β (Το κείμενο λέει ότι «η ανάγκη σταθερής υποδομής αποθήκευσης ενέργειας» και «η διασύνδεση των δικτύων» αποτελούν προκλήσεις.)
2C (Το κείμενο αναφέρει ότι «οι μικρότερες επιχειρήσεις ενδέχεται να μην έχουν τους πόρους ή την τεχνογνωσία…».)
3Β (Το κείμενο αναφέρει ότι ως ανταπόκριση στη πίεση «πολλές χώρες επιχείρησαν πολιτικές που προωθούν τον οικογενειακό προγραμματισμό, τη βιώσιμη γεωργία».)
4C (Το κείμενο λέει ότι σε υβριδικά μοντέλα «οι επιτροπές προτείνουν επιλογές και ένας καθορισμένος ηγέτης λαμβάνει την τελική απόφαση».)
5Β (Το κείμενο υπογραμμίζει ότι οι οικονομίες που επενδύουν σε εκπαίδευση και δεξιότητες επωφελούνται περισσότερο, δεν λέει ότι η απώλεια εργασιών είναι αναπόφευκτη ή ότι δεν δημιουργούνται νέες θέσεις.)
6C (Το κείμενο επισημαίνει ότι η πρόκληση είναι να συνδυαστεί ο τουρισμός με την αυθεντικότητα μέσω συμμετοχής τοπικών κοινοτήτων, όχι να απαγορευτεί ή να υπερτιμηθεί.)
7Β (Το κείμενο τονίζει τη σημασία της συμμετοχής και της αίσθησης δικαιοσύνης ως παραγόντων δέσμευσης και αποδοτικότητας, άρα η επιλογή Β εκφράζει τον πυρήνα της θέσης)
8C (Το κείμενο αναφέρει ρητά ότι «η πρόκληση για τις δημοκρατίες δεν είναι να περιορίσουν την ελευθερία του λόγου, αλλά να καλλιεργηθεί η ικανότητα των πολιτών», επομένως η προστασία της δημοκρατίας εξαρτάται από την κριτική ικανότητα των πολιτών, όχι από περιορισμούς ή την ταχύτητα διάδοσης της πληροφορίας)
