Πριν από λίγο περισσότερο από 22 χρόνια, η Ουάσιγκτον περίμενε με κομμένη την ανάσα τον εξίσου «αναποφάσιστο» τότε πρόεδρο Μπους να διατάξει την εισβολή στη Βαγδάτη.
Το αφήγημα μιλούσε τότε για μια γρήγορη, θριαμβευτική επιτυχία των ΗΠΑ.
Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρθηκαν σχεδόν εννιά χρόνια μετά - με πάνω από 4.000 Αμερικανούς και 100.000 Ιρακινούς νεκρούς - ο πόλεμος είχε μετατραπεί στο απόλυτο παράδειγμα προς αποφυγή, ένα μάθημα λανθασμένων υπολογισμών και επώδυνων αλυσιδωτών αντιδράσεων.
Το φάντασμα του Ιράκ πλανάται τώρα πάνω από μια βαθιά διχασμένη και ανήσυχη Ουάσιγκτον: Ο πρόεδρος Τραμπ, ο οποίος εξελέγη καταγγέλλοντας τους «ατελείωτους πολέμους» της Αμερικής, εξετάζει το ενδεχόμενο μιας ταχείας επίδειξης αμερικανικής στρατιωτικής ισχύος στο Ιράν.
Αυτή τη φορά δεν υπάρχουν περίπου 200.000 Αμερικανοί στρατιώτες συγκεντρωμένοι στη Μέση Ανατολή, ούτε αντιπολεμικές διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο. Όμως η αίσθηση του φόβου και του αγνώστου θυμίζει πολύ το 2003.
«Η ίδια ιστορία που επαναλαμβάνεται», σημειώνει στους New York Times ο Βάλι Ρ. Νασρ, Ιρανοαμερικανός και καθηγητής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς. «Τότε δεν γνωρίζαμε ακόμη και πιστέυαμε όλα τα αισιόδοξα σενάρια για το Ιράκ. Κάθε υπόθεση όμως αποδείχθηκε λανθασμένη».
Υπάρχουν πολλές ομοιότητες: Η κυβέρνηση Μπους και οι σύμμαχοί της παρουσίαζαν τότε την εισβολή στο Ιράκ ως «περίπατο», ενώ υπόσχονταν ότι τα αμερικανικά στρατεύματα θα γίνονταν δεκτά ως απελευθερωτές. Υπήρχαν και πάλι εσωτερικές διαφωνίες σχετικά με τις πληροφορίες που δικαιολογούσαν τον πόλεμο, ωστόσο μια φάλαγγα νεοσυντηρητικών πίεζε σθεναρά για την «ευκαιρία» των ΗΠΑ να απαλλαγούν από τον Σαντάμ Χουσεΐν. Και η Αμερική κρατούσε την ανάσα της περιμένοντας τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους να ανακοινώσει την τελική του απόφαση.
Σήμερα, οι σύμμαχοι του Τραμπ υποστηρίζουν ότι η παροχή βοήθειας στο Ισραήλ με την ρίψη βομβών «bunker buster» των 30.000 λιβρών στο Φορντό - την πιο οχυρωμένη πυρηνική εγκατάσταση του Ιράν - θα μπορούσε να είναι ένα μεμονωμένο γεγονός που θα μεταμορφώσει τη Μέση Ανατολή. Υπάρχει διαφωνία σχετικά με τις πληροφορίες μεταξύ CIA και Τραμπ, αφού η Τάλσι Γκάμπαρντ, διευθύντρια των εθνικών πληροφοριών, δήλωσε τον Μάρτιο ότι το Ιράν δεν κατασκευάζει ενεργά πυρηνικό όπλο. «Δεν με νοιάζει τι είπε», απάντησε την Τρίτη ο Αμερικανός πρόεδρος. «Το Ιράν στην πραγματικότητα βρίσκεται κοντά στην απόκτηση πυρηνικού όπλου».
Ορισμένοι από τους ίδιους νεοσυντηρητικούς που είχαν πιέσει για τον πόλεμο στο Ιράκ, τώρα πιέζουν για πόλεμο με το Ιράν.
«Πρέπει να πας σε πόλεμο με τον πρόεδρο που έχεις», δήλωσε ο Γουίλιαμ Κρίστολ, αντίπαλος του Τραμπ και αρχισυντάκτης του The Bulwark, ο οποίος υπήρξε εξέχων υποστηρικτής του πολέμου στο Ιράκ. «Αν πραγματικά πιστεύεις ότι το Ιράν δεν πρέπει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, έχουμε μια ευκαιρία να τελειώσουμε τη δουλειά».
Και για άλλη μια φορά, το έθνος περιμένει έναν πρόεδρο να αποφασίσει: «Ίσως το κάνω, ίσως όχι, κανείς δεν ξέρει τι θα κάνω», είπε ο Τραμπ την Τετάρτη όταν ρωτήθηκε για τις σκέψεις του σχετικά με ενδεχόμενο χτύπημα σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.
Υπάρχουν προφανώς τα γνωστά ερωτήματα για το πού θα οδηγήσει αυτό.
Όταν ο Μπους προσγειώθηκε στο αεροπλανοφόρο Abraham Lincoln, κάτω από ένα πανό που έγραφε «Mission Accomplished», δήλωσε θριαμβευτικά ότι οι πολεμικές επιχειρήσεις στο Ιράκ είχαν τερματιστεί. Όμως την ώρα που μιλούσε, η χώρα βυθιζόταν στο χάος.
Σήμερα πολλοί Αμερικανοί αξιωματούχοι φοβούνται πως θα ξεσπάσει ένας ευρύτερος πόλεμος αν οι Ηνωμένες Πολιτείες βομβαρδίσουν το Φορντό, συμπεριλαμβανομένων αντιποίνων σε αμερικανικές βάσεις στην περιοχή από φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές και επιθέσεων σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα από τους Χούθι.
Ο ναύαρχος Γουίλιαμ Φ. Φάλον, ο οποίος το 2007 και το 2008 είχε την ευθύνη για όλες τις αμερικανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή ως επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (CENTCOM), δήλωσε την Τετάρτη ότι ανησυχεί πως το Ιράν μπορεί να ξεφύγει εκτός ελέγχου έπειτα από ένα αμερικανικό πλήγμα.
«Ποιο είναι το σχέδιο;» είπε. «Ποια είναι η στρατηγική; Ποιο είναι το επιθυμητό τελικό αποτέλεσμα; Το να μην έχει το Ιράν πυρηνικό όπλο είναι κάτι με το οποίο λίγοι άνθρωποι θα διαφωνούσαν. Αλλά ποια θα είναι η σχέση μας με το Ιράν στο ευρύτερο πλαίσιο της Μέσης Ανατολής; Αντιδρούμε απλώς σπασμωδικά».
Ένας άνθρωπος που δεν βλέπει πολλές ομοιότητες με τον πόλεμο στο Ιράκ και την τρέχουσα κατάσταση είναι ο Ντέιβιντ Πέτραϊους, ο στρατηγός που διοικούσε τις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και ηγήθηκε της 101ης Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας κατά την αρχική εισβολή στη Βαγδάτη. «Αυτό αποτελεί ξεκάθαρα ανάληψη στρατιωτικής δράσης, αλλά δεν αποτελεί εισβολή σε μια χώρα», δήλωσε την Τετάρτη.
Ο Τραμπ, είπε, θα έπρεπε να απευθύνει τελεσίγραφο στον Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, διατάζοντάς τον να συμφωνήσει στην πλήρη διακοπή του πυρηνικού του προγράμματος ή να αντιμετωπίσει «την πλήρη καταστροφή της χώρας του, του καθεστώτος του και του λαού του». Αν ο ανώτατος ηγέτης απορρίψει το τελεσίγραφο, σημειώνει ο Πέτραϊους, «αυτό ενισχύει τη νομιμότητά μας και τότε, με βαριά καρδιά, τους ισοπεδώνουμε».
Ο Βάλι Νασρ είπε ότι ένα αισιόδοξο σενάριο μετά από ένα πλήγμα θα ήταν η πλήρης καταστροφή του Φορντό και ένα Ιράν που επιστρέφει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και συμφωνεί να τερματίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Αλλά αν οι Ιρανοί απαντήσουν στρατιωτικά, όπως λένε ότι θα κάνουν, ο Νασρ εξηγεί πως ο Τραμπ θα αναγκαστεί να αντεπιτεθεί, ιδιαίτερα αν σκοτωθούν Αμερικανοί σε βάσεις των ΗΠΑ στην περιοχή.
«Και τότε δεν ξέρεις πού θα σταματήσει, και ο Τραμπ ρισκάρει σοβαρά μια επανάληψη του πολέμου στο Ιράκ», είπε. Το Ιράν είναι μεγαλύτερο από το Ιράκ, σημείωσε, με πληθυσμό περίπου 90 εκατομμυρίων και πολύ πιο ικανό και εθνικιστικό στρατό από αυτόν του Ιράκ.
Ο Τζον Μπόλτον, νεοσυντηρητικός που υπηρέτησε ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας στην πρώτη θητεία του Τραμπ, υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του πολέμου στο Ιράκ και τώρα τάσσεται υπέρ μιας επίθεσης των ΗΠΑ στο Ιράν.
«Βομβαρδίστε το Φορντό και τελειώστε το», είπε την Τετάρτη. «Πιστεύω ότι αυτό έπρεπε να είχε γίνει εδώ και καιρό».
Ο Μπόλτον έγραψε ένα βιβλίο για την περίοδο που εργάστηκε με τον Τραμπ, το οποίο εξόργισε τον πρόεδρο, που αντέδρασε αφαιρώντας του την προστασία των Μυστικών Υπηρεσιών, παρά τις απειλές θανάτου που δέχεται ο Μπόλτον από το Ιράν.
Οι δύο δεν μιλούν πλέον, οπότε ο Μπόλτον δήλωσε ότι δεν έχει ιδέα τι θα αποφασίσει ο Τραμπ. Δεν είναι σίγουρος καν αν το ξέρει ο ίδιος ο Τραμπ. Αλλά σύμφωνα με την εμπειρία του, ο Μπόλτον θυμάται τον Τραμπ «πανικόβλητο και ταραγμένο» σε κρίσεις εθνικής ασφάλειας.
«Μιλάει με πολλούς ανθρώπους και ψάχνει κάποιον να πει τις μαγικές λέξεις [...] Θα ακούσει κάτι και θα αποφασίσει, "Αυτό είναι σωστό, αυτό πιστεύω". Μέχρι να έχει την επόμενη συζήτηση».
