Το ευρωπαϊκό σώμα συνοριοφυλάκων χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων, σύμφωνα με το σχέδιο, θα λειτουργεί υπό την εποπτεία της Frontex και των αρχών των κρατών- μελών που είναι αρμόδιες για τη διαχείριση των συνόρων, ενώ οι εθνικές αρχές ακτοφυλακής θα αποτελούν μέρος της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής.
Οι φάσεις δημιουργίας αυτού του σώματος προβλέπουν ομοιόμορφη εφαρμογή κοινών προτύπων στους συνοριακούς ελέγχους, σε όλα τα επίπεδα, ενιαίο σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών και τη δημιουργία ενός αυτόνομου σώματος συνοριοφυλάκων που αποτελείται από 1500-200 άτομα με δυνατότητα παρέμβασης σε όλη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν διαπιστώνεται πως οι εθνικοί συνοριοφύλακες δεν θέλουν ή δεν μπορούν από μόνοι τους να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις προκλήσεις.
Οι αποφάσεις του Οργανισμού θα είναι δεσμευτικές για κάθε κράτος-μέλος. Αν οι συστάσεις λήψης διορθωτικών μέτρων που θα προτείνει μετά από τακτικές αναλύσεις κινδύνου, δεν ικανοποιούνται εντός των προθεσμιών που θα ορίζονται από τον Οργανισμό, η Κομισιόν θα επιτρέπει την ανάπτυξη αυτόνομης δύναμης συνοριοφυλακής στα ευρωπαϊκά χερσαία και θαλάσσια σύνορα.
Η εφαρμογή του σχεδίου περιλαμβάνει δράσεις και σε τρίτες χώρες, με έμφαση στον επαναπατρισμό των μεταναστών, που δεν δικαιούνται άσυλο, από την ΕΕ προς τις χώρες καταγωγής τους. Ο τεχνικός εξοπλισμός θα εξασφαλίζεται με ποσοστό συγχρηματοδότησης 90% από τα πρόσθετα κονδύλια των ειδικών δράσεων του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας.
Επίσης, ένας ειδικός -υπεύθυνος Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στο πλαίσιο του Οργανισμού, θα διαχειρίζεται τυχόν καταγγελίες παραβίασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια κάποιας επιχειρησιακής εμπλοκής.
Σχετικά με τη Συνθήκη Σένγκεν, η Επιτροπή προτείνει μια στοχευμένη τροποποίηση που αφορά στη θέσπιση «συστηματικών ελέγχων των υπηκόων της ΕΕ, και δημιουργία ενιαίου συστήματος πληροφοριών ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης και της επαλήθευσης των βιομετρικών στοιχείων».
Η Επιτροπή προτείνει, επίσης, τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού ταξιδιωτικού εγγράφου για την επιστροφή των υπηκόων τρίτων χωρών, που θα έχει ενιαία μορφή και χαρακτηριστικά ασφαλείας.
Τέλος, με το σύστημα EUROSUR θα διασφαλίζεται η διαχείριση των διαβαθμισμένων πληροφοριών.
H πρόταση της Επιτροπής θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ και αναμένεται να αντιμετωπίσει τη σθεναρή αντίσταση ορισμένων χωρών-μελών. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η πρόταση της Επιτροπής, παρά τη στήριξη της Γερμανίας και της Γαλλίας, έχει ήδη προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις από μια μερίδα χωρών-μελών που θεωρούν ότι μια τέτοια λύση αποτελεί παραχώρηση μέρους της κυριαρχίας τους.
