Ο Θόδωρος Δερβενιώτης υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του λαϊκού μας τραγουδιού.
Ο γιος του Σπύρος, ο γνωστός σκιτσογράφος, προχώρησε στο πολύ δύσκολο εγχείρημα να γράψει βιβλίο για τον πατέρα του. Γιατί δύσκολο; Το εξηγεί ο ίδιος μιλώντας στο Dnews: «Δύσκολο γιατί ακριβώς λόγω αυτής της οικειότητας όφειλα να είμαι εξαιρετικά προσεκτικός στο πιά κομμάτια της προσωπικής τους ζωής να βγάλω προς τα έξω, δεδομένου ότι μιλάμε για έναν άνθρωπο που ακριβώς στην προσωπική του ζωή την κράτησε με θρησκευτική ευλάβεια έξω από τα φώτα της δημοσιότητας. Δύσκολη ισορροπία, που ο αναγνώστης θα κρίνει κατά πόσον επετεύχθη».
Ο Σπύρος Δερβενιώτης μιλάει για το πώς έλαβε την απόφαση να γράψει το βιβλίο, με πολύ «δισκογραφικό παρασκήνιο», κυρίως για τον «Μουσικό Εμφύλιο» Τσιτσάνη-Καλδάρα- Δερβενιώτη για τα λεγόμενα τότε «ινδοπρεπή», αλλά και γιατί δεν ακολούθησε το δρόμο του πατέρα του.
Ο Σπύρος Δερβενιώτης
Το βιβλίο «Πάρε τα χνάρια που άφησα -η ζωή και το έργο του Θόδωρου Δερβενιώτη» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Τόπος» και παρουσιάζεται τη Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου στις 19.00 στο «Gustav Athens» (Χαριλάου Τρικούπη 6-10).
Σπύρο σε είχαμε μάθει σαν σκιτσογράφο. Τώρα μας ξανασυστήνεσαι και σαν συγγραφέας, και μάλιστα με ένα βιβλίο για τον πατέρα σου, τον λαϊκό συνθέτη Θόδωρο Δερβενιώτη. Δύσκολο εγχείρημα; Εύκολο εγχείρημα;
Και τα δύο: και εύκολο και δύσκολο. Εύκολο γιατί εκ των πραγμάτων είμαι ένας από τους λίγους ανθρώπους που έζησαν τόσο κοντά σε αυτόν τον άνθρωπο. Τουλάχιστον το κομμάτι της ζωής που έφτιαξε δική του οικογένεια. Δύσκολο γιατί ακριβώς λόγω αυτής της οικειότητας όφειλα να είμαι εξαιρετικά προσεκτικός στο πιά κομμάτια της προσωπικής τους ζωής να βγάλω προς τα έξω, δεδομένου ότι μιλάμε για έναν άνθρωπο που ακριβώς στην προσωπική του ζωή την κράτησε με θρησκευτική ευλάβεια έξω από τα φώτα της δημοσιότητας. Δύσκολη ισορροπία, που ο αναγνώστης θα κρίνει κατά πόσον επετεύχθη.
ΔΕΡΒΕΝΙΩΤΗΣ-ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ
Γιατί τώρα; Τι ήταν αυτό που σε ώθησε σε αυτό το εγχείρημα, αυτή τη στιγμή;
Θυμάσαι τη γνωστή φράση «το Σύμπαν συνωμοτεί». Ε, το Σύμπαν συνωμότησε, και κατά τη διάρκεια της καταναγκαστικής «χειμερίας νάρκης» όπου μας έριξε η Πανδημία, αποφάσισα επιτέλους να ψηφιοποιήσω τους δίσκους του πατέρα μου, ένα έργο που ποτέ δε βρισκόταν ο απαραίτητος χρόνος για να το κάνω. Η «συνωμοσία του Σύμπαντος» ήταν ότι όταν συνέβη αυτό, συνειδητοποίησα ότι κλείνανε ακριβώς 100 χρόνια από τη γέννησή του. (Και όταν βγήκε το βιβλίο, 20 χρόνια από τον θάνατό του). Στην πορεία αυτής της διαδικασίας, κυρίως ξανακούγοντας κάποιες από τις ραδιοφωνικές του συνεντεύξεις, κατέληξα ότι κάποια πράγματα δεν είχαν ειπωθεί στο βαθμό ή στην ένταση που έπρεπε, με αποτέλεσμα η ιστορία του πατέρα μου αλλά και όλου του ελληνικού τραγουδιού, να παραχαράσσεται από πιο «λαλίστατους». Το βιβλίο αυτό είναι μια προσπάθεια να εμπλουτιστεί η βιβλιογραφία μιας πολύ πυκνής και δημιουργικής αλλά ελάχιστα καταγεγραμμένης εποχής του Ελληνικού τραγουδιού.
ΔΕΡΒΕΝΙΩΤΗΣ-ΓΕΡΑΜΑΝΗΣ-ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ
Η αλήθεια είναι ότι το βιβλίο σου περιλαμβάνει, εκτός από χρήσιμες μουσικές πληροφορίες, και αυτό που θα λέγαμε «δισκογραφικό παρασκήνιο». Πολύ παρασκήνιο, με ονόματα. Κάποια μάλιστα, πολύ ηχηρά ονόματα. Αναφέρομαι στο κεφάλαιο «Μουσικός Εμφύλιος», που περιγράφει μια έντονη διαμάχη Τσιτσάνη-Καλδάρα-Δερβενιώτη για τα λεγόμενα τότε «ινδοπρεπή», αλλά και το κεφάλαιο «ΕΜΣΕ-Το όνειρο της αυτοδιαχείρισης», όπου εκεί πλέον έχουμε Θοδωράκη, Χατζιδάκι, και όλα τα τρανταχτά ονόματα του τραγουδιού.
Δεν ξέρω αν θα το έλεγα «παρασκήνιο», όλα όσα αναφέρονται στο βιβλίο εξελίχθηκαν στο προσκήνιο, σε κοινή θέα, σε συνεντεύξεις τύπου και ανακοινώσεις (σε ό,τι αφορά την ΕΜΣΕ), ή σε εβδομαδιαίες έντυπες συνέχειες (όσον αφορά τη διαμάχη για τα «Ινδικά»). Ο ίδιος δε ο Θόδωρος Δερβενιώτης, έδωσε αρκετές συνεντεύξεις που με αφοπλιστική ειλικρίνεια αποκάλυπτε τις πιο «αφώτιστες» γωνιές της ελληνικής δισκογραφίας. Εκεί, η απάντηση ήταν πάντα η σιωπή, ας κάνουμε ότι δε συνέβησαν. Ένας από τους κύριους λόγους που έγραψα το βιβλίο ήταν κι αυτός: Να τα καταγράψω με τρόπο και σε χρόνο που να μη μπορεί κανείς πλέον να πει «δεν ήξερα». ‘Eνας έξτρα λόγος, ίσως και πιο «καλλιτεχνικός» με έναν τρόπο, είναι ότι σε κάθε βιογραφική αναφορά στον Θόδωρο Δερβενιώτη υπήρχε πάντα και η κλισέ φράση «ήταν ενεργός στα συνδικαλιστικά».
Μια φράση στεγνή, που προκαλεί αφόρητη συνειρμική πλήξη, που ερχόταν σε αντίθεση με το ζωηρό δράμα που το έζησα όσο εκτυλισσόταν, και το οποίο πέρα από μια συναρπαστική ιστορία από μόνο του, έχει και τον παιδευτικό ρόλο που έχει πάντα η Ιστορία: ότι αν δεν την ξέρεις, είσαι καταδικασμένος να την ξαναζήσεις. Όσον αφορά λοιπόν το «όνειρο της αυτοδιαχείρισης», το ξήλωμα της «ληστρικής ΑΕΠΙ» αποκάλυψε αυτό που κρυβόταν τόσα χρόνια μέσω μιας μουσικής ομερτά, και το οποίο σε δημοσίευμα της εποχής ο Νότης Μαυρουδής απέδωσε εξόχως ως την «ωμότητα της οικονομικής διαχείρισης του πνεύματος και όχι τον προβληματισμό της πνευματικής δημιουργίας.» για να καταλήξει ότι «κοινωνικό, πολιτικό, λαϊκό τραγούδι είναι μια υπόθεση που φέρνει χρήμα άφθονο σ αυτούς που το φτιάχνουν και μια ερημική μελαγχολία σε αυτούς που διαβάζουν και μαθαίνουν για τον τρόπο διεκδίκησης των στενών συντεχνιακών συμφερόντων των Ελλήνων συνθετών του τραγουδιού.
Το βιβλίο λέγεται «πάρε τα χνάρια που άφησα» ωστόσο εσύ ο ίδιος που του έδωσες τον τίτλο δεν τα ακολούθησες τη συμβουλή. Είσαι, εάν θέλεις, η εξαίρεση στον κανόνα που λέει παιδιά διάσημων καλλιτεχνών να ακολουθούνε την καριέρα του επώνυμου γονιού.
Αλήθεια είναι αυτό, και συνέβη διότι, όπως έδειξε η ζωή, είχα και εγώ, όπως και εκείνος, ένα κάλεσμα που δεν μπορούσα να αγνοήσω. Εκείνος καταλάβαινε τον κόσμο μέσα από τη μουσική, εγώ τον καταλάβαινα μέσω της αφηγηματικής τέχνης των κόμικς και της γελοιογραφίας, από εξίσου πολύ μικρή ηλικία. Κάπου στην εφηβεία έγινε η αλήθεια είναι μια προσπάθεια, κατά τη διάρκεια ενός από τα μακρά καλοκαίρια στο Σούνιο, να μου μάθει την τέχνη του μπουζουκιού. Λίγο η ανυπομονησία της ηλικίας λίγο η ασυμβατότητα του εγκεφάλου καταλάβαμε και οι 2 πολύ σύντομα το μάταιο του εγχειρήματος και αφήσαμε ο καθένας τον άλλον στην τέχνη της αρεσκείας του. Για να λέμε του στραβού το δίκιο γλίτωσα έτσι και την κατάρα της σύγκρισης που αναγκαστικά βαραίνει, και ενίοτε συνθλίβει τους απογόνους θρυλικών καλλιτεχνών. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και επιτυχημένες εξαιρέσεις.
Πίσω λοιπόν στα δικά σου χωράφια: τι να περιμένουμε από εσένα στη συνέχεια; Παράτησες τα κόμικς για τη συγγραφή; Ή ήταν «στιγμιαία παρέκκλιση»;
Η αλήθεια είναι ότι γλυκάθηκα λίγο με τη διαδικασία που δόμησε αυτό το βιβλίο, την έρευνα, την βουτιά στις εφημερίδες και τα περιοδικά με τα οποία μεγάλωσα. Έχω ήδη στα σκαριά ένα επόμενο βιβλίο τελείως διαφορετικού θέματος. Ας πούμε, έτσι για να ιντριγκάρουμε και το κοινό που μας διαβάζει, ότι αφορά τη Δημοσιογραφία. Κι ονειρεύομαι ήδη ένα τρίτο βιβλίο, για τον εγχώριο κινηματογράφο. Και με αυτή την άτυπη τριλογία θα κλείσω τους λογαριασμούς μου με τις μεγάλες μου αγάπες και το παρελθόν τους. Και εννοείται, θα συνεχίσω να φτιάχνω κόμικς, με τον ίδιο αμείωτο ρυθμό, γιατί πάντα η Μία Ξεχωριστή Αγάπη θα είναι μοναδική και παντοτινή!
(Το βιβλίο του Σπύρου Δερβενιώτη «πάρε τα χνάρια που άφησα-η ζωή και το έργο του Θόδωρου Δερβενιώτη» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Τόπος» και παρουσιάζεται τη Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου στις 19.00 στο «Gustav Athens», Χαριλάου Τρικούπη 6-10).