Η ενότητα της Κεντροαριστεράς είναι η ιδέα αυτών που αντί να αναγνωρίσουν τη «στρατηγική ήττα» της Κεντροαριστεράς και την ανάγκη μιας μεγάλης πολιτικής στροφής, προσβλέπουν σε μία συγκόλληση ως «σανίδα σωτηρίας», εκτιμά ο Γιώργος Σταθάκης, με συνέντευξη που παραχωρεί στο Dnews.
«Ούτε η «συγκόλληση» ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ είναι εφικτή, ούτε τα «δημοκρατικά μέτωπα», ούτε οι θεωρίες περί της ένταξης στο ΣΥΡΙΖΑ στη σοσιαλιστική ομάδα. Παρακάμπτουν όλοι τα θέματα της πολιτικής, της ταυτότητας, της στρατηγικής, των κεντρικών ιδεών μιας πραγματικής αλλαγής στον τόπο" αναφέρει χαρακτηριστικά. Για το ΠΑΣΟΚ επισημαίνει πως θέλει πολλές και δραστικές τομές στο εσωτερικό του πριν εκπέμψει ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα αλλαγής απέναντι στη ΝΔ. Ιδιαίτερα επιθετικός δείχνει έναντι του ΣΥΡΙΖΑ: "Ο ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Κασσελάκη διακρίνεται από, συντηρητισμό, «ψευτο-πατριωτισμό», αντιπολίτευση χωρίς ισχυρό περιεχόμενο, διαρκείς αντιφατικές δηλώσεις για το ίδιο θέμα (πόλεμος στη Γάζα, συνεργασίες με το ΠΑΣΟΚ, εργασιακά, επιχειρηματικότητα, κοινωνικό κράτος), αντισυστημικό λαϊκισμό που διολισθαίνει σε δύστροπα μονοπάτια και κατά καιρούς σε πράξεις αβάσταχτης ελαφρότητας". Τονίζει πως η Ελλάδα χρειάζεται ένα μεγάλο «αναπτυξιακό σοκ», εφάμιλλο των μεγάλων εκσυγχρονισμών του Τρικούπη, του Βενιζέλου και της μεταπολεμικής εκβιομηχάνισης στις δεκαετίες του 50/60, ενώ επιτίθεται με σφοδρότητα στο πελατειακό κράτος Μητσοτάκη, που όπως χαρακτηριστικά αναφέρει μας γυρίζει δεκαετίες πίσω.
-Συμμερίζεσθε την αισιοδοξία που καλλιεργεί η κυβέρνηση για την οικονομία της χώρας και τις προοπτικές της, βασιζόμενη και και στις εκθέσεις των διεθνών οργανισμών κ. Σταθάκη; Ποια εκτιμάτε ότι είναι η πραγματική κατάσταση;
Η οικονομία, παρά τις σχετικά «καλές» επιδόσεις, παραμένει στα «τάρταρα» των πιο αδύναμων οικονομιών της Ευρωπαϊκής οικογένειας, στις τέσσερεις οικονομίες με τους χαμηλότερους μισθούς και εισοδήματα, με το χαμηλότερο ποσοστό επενδύσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ, με στάσιμες εξαγωγές και εύθραυστο ισοζύγιο πληρωμών. Οι αντιφατικοί αυτοί δείκτες αναδεικνύουν το δομικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας. Την έλλειψη παραγωγικών και τεχνολογικών επενδύσεων. Η στρατηγική της ΝΔ επιδείνωσε το πρόβλημα με το αναπτυξιακό μοντέλο της να δίνει έμφαση τον τουρισμό, τις κατασκευές και το ρίαλ εστέιτ και να διοχετεύει και το μεγαλύτερο μέρος των πόρων από το Ταμείο σε αυτά. Μαζί με τις ιδιωτικοποιήσεις (κόκκινα δάνεια, εναπομείνασες δημόσιες επιχειρήσεις) έχουμε αύξηση της ροής ξένων επενδύσεων σε υπάρχουσες και όχι νέες δραστηριότητες.
Στο επίπεδο της οικονομικής πολιτικής ήταν η αντίστροφη αναδιανομή του εισοδήματος. Οι μισθοί υστερούν του πληθωρισμού ενώ τα κέρδη έχουν εκτοξευτεί. Ο «πληθωρισμός της απληστίας» είναι εμφανής. Το 2019 οι εισηγμένες στο χρηματιστήριο είχαν κέρδη της τάξης του 1% του ΑΕΠ, το απόλυτο ρεκόρ προ της κρίσης ήταν επί Σημίτη το 3,5% και το 2023 ήταν πάνω από 5% του ΑΕΠ. Μειώσεις φόρων για εταιρείες και διανομή κερδών, προκλητικές μειώσεις φόρων για μεταβίβαση περιουσίας και ταυτόχρονα έκρηξη της φορολογίας σε συνταξιούχους και μισθωτούς με τη μη αναπροσαρμογή των φορολογικών κλιμακίων με βάση τον πληθωρισμό και επιβάρυνση της κατανάλωσης με το ΦΠΑ να διευρύνει διαρκώς το ειδικό βάρος του στα φορολογικά έσοδα.
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα μεγάλο «αναπτυξιακό σοκ», εφάμιλλο των μεγάλων εκσυγχρονισμών του Τρικούπη, του Βενιζέλου και της μεταπολεμικής εκβιομηχάνισης στις δεκαετίες του 50/60. Τα εγχειρήματα αυτά είχαν στο επίκεντρο την μεταρρύθμιση/συγκρότηση του κράτους που να αποτελεί το υποκείμενο του μετασχηματισμού της οικονομίας και να δώσει νέα ώθηση στον ιδιωτικό τομέα. Οι απόπειρες «εκσυγχρονισμού» των τελευταίων τριάντα χρόνων, που ακολούθησαν μέσω της συρρίκνωσης και αδρανοποίησης του κράτους, και μέσω των ιδιωτικοποιήσεων, όπως έγινε με τον εκσυγχρονισμό του Σημίτη, εν πολλοίς με τα μνημόνια και τώρα με εμμονικό τρόπο προωθεί η ΝΔ, έχουν αποτύχει. Η ελληνική οικονομία σήμερα κυριαρχείται από «τα οικονομικά του ατελούς ανταγωνισμού» σε όλους τους βασικούς τομείς της οικονομίας, το κράτος της αδράνειας και των πελατειακών σχέσεων και της πολιτικής ως πρωταρχικού μηχανισμού ελέγχου του κράτους και προστασίας των ολιγοπωλιακών δομών και διαχείρισης των μικροσυμφερόντων. Με μία λέξη η παρακμή της ελληνικής οικονομίας, η φτωχοποίηση της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων, η τέταρτη πιο υποβαθμισμένη οικονομία της Ευρώπης, συντηρείται από τα συμφέροντα που κερδίζουν από τη στασιμότητα αυτή. Η ελληνική οικονομία χρειάζεται μία ριζική αναβάθμιση που προϋποθέτει ρήξεις και τομές, μία βαθιά μεταρρυθμιστική προσπάθεια στο σύνολο σχεδόν των θεσμών, από τη δημόσια διοίκηση, τη δικαιοσύνη, τις ανεξάρτητες αρχές, τους οργανισμούς, τις κρατικές εταιρείες, το φορολογικό σύστημα, την χωροταξία, το περιβάλλον, το κοινωνικό κράτος και μία μεγάλη στροφή σε σύγχρονες οικονομικές δραστηριότητες στην τεχνολογία, την παραγωγή, στην πράσινη μετάβαση, στις νέες υποδομές. Η χώρα έχει δημογραφικά προβλήματα, όπως πολλές άλλες, που απαιτούν ρηξικέλευθες λύσεις, έχει δομικά προβλήματα για τα οποία όχι μόνο δεν κάνει τίποτα αλλά συντηρεί μία παθητική στάση και έχει παγιωμένα συμφέροντα που επενδύουν στην ιδέα να μην αλλάξει τίποτα.
-Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πάντως, επιμένει πως είναι ο εκσυγχρονιστής πολιτικός που αναδιατάσσει και το κομματικό σκηνικό στη χώρα...Εκσυγχρονισμός ταυτόχρονα με τον «κομματικό έλεγχο», που παράγει ανάμεσα στα άλλα, ενδημική αναξιοκρατία, δεν είναι συμβατά. Αν δείτε τι κάνει η κυβέρνηση στο σύνολο των δημόσιων φορέων και των δημόσιων θεσμών θα αναγνωρίζεται το πιο παραδοσιακό, πιο ρουσφετολογικό, πιο πελατειακό κράτος που μας φέρνει κυριολεκτικά πολλές δεκαετίες πίσω. Είναι εντυπωσιακή η έκταση και το βάθος οικοδόμησης του κομματικού κράτους της ΝΔ, της «δίωξης» των γραφειοκρατών και των τεχνοκρατών που θεωρούνται «πολιτικοί αντίπαλοι». Αντί να χρησιμοποιήσουν την πολιτική ισχύ για την προώθηση πραγματικών αλλαγών που είναι πλέον κοινός τόπος για την ελληνική κοινωνία, τη χρησιμοποιούν για τον έλεγχο που προσομοιάζει τις χειρότερες εμπειρίες του παρελθόντος. Ταυτόχρονα εξυπηρετεί πελατειακές ομάδες από τους ιδιοκτήτες κολλεγίων, μέχρι τις ασφαλιστικές εταιρείες, την ιδιωτική υγεία και την κατάρτιση, με προκλητικό τρόπο. Η χώρα έχει πάει πραγματικά πολύ πίσω σε βαθιά αναχρονιστικά μονοπάτια.
-Την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Στ. Κασσελάκη πώς την κρίνετε;
Ο ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Κασσελάκη διακρίνεται από, συντηρητισμό, «ψευτο-πατριωτισμό», αντιπολίτευση χωρίς ισχυρό περιεχόμενο, διαρκείς αντιφατικές δηλώσεις για το ίδιο θέμα (πόλεμος στη Γάζα, συνεργασίες με το ΠΑΣΟΚ, εργασιακά, επιχειρηματικότητα, κοινωνικό κράτος), αντισυστημικό λαϊκισμό που διολισθαίνει σε δύστροπα μονοπάτια και κατά καιρούς σε πράξεις αβάσταχτης ελαφρότητας. Το «εθνικό σχέδιο για το ελληνικό όνειρο» των Σπετσών έρχεται λίγες μόνο μέρες μετά τη δημοσιοποίηση του Προγραμματικού Κειμένου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για το Συνέδριο, δημιουργώντας ένα νέο κύκλο αντιφάσεων και αναξιοπιστίας για ένα κόμμα που πραγματικά δεν ξέρει τι του «ξημερώνει». Η ιδέα του «αμερικάνικου ονείρου» σε ελληνική εκδοχή, ίσως αποτελεί την προμετωπίδα της πλήρους αποϊδεολογικοποίησης αυτού του κόμματος.
-Το ΠΑΣΟΚ, πάντως, παρά τη συνεχιζόμενη πτώση του ΣΥΡΙΖΑ δεν κερδίζει τα αναμενόμενα εκλογικά οφέλη, σύμφωνα τουλάχιστον με τις δημοσκοπήσεις. Γιατί; Και έχει τις δυνατότητες να ηγηθεί του χώρου της προοδευτικής παράταξης και να την ανασυνθέσει;
Το ΠΑΣΟΚ έχει θέμα διαμόρφωσης μιας ισχυρής πολιτικής ταυτότητας, το οποίο εκδηλώνεται στην αδυναμία του να εισπράξει ψηφοφόρους από τη δυσαρέσκεια στη ΝΔ ή την κρίση του ΣΥΡΙΖΑ. Προφανώς οι επιδόσεις του είναι βελτιωμένες σε σχέση με τα μονοψήφια νούμερα του παρελθόντος. Αλλά το βασικό πρόβλημα παραμένει. Οι γενικόλογες αναφορές στη σοσιαλδημοκρατία, οι αμφίσημες θέσεις για πληθώρα θεμάτων και οι μεγάλες «παύσεις» στην διακριτή πολιτική του παρουσία υποδηλώνουν ότι υστερεί σε σχέση με την κεντρική επιδίωξη να γίνει ελκυστικός πόλος της ευρύτερης κεντροαριστεράς. Παρά, την πετυχημένη, θα έλεγα ανανέωση των προσώπων, και τις επιτυχίες σε αρκετούς δήμους, κάθε επιτυχία φαίνεται να ακυρώνεται από την παραδοσιακότατα της πολιτικής του, της προσκόλλησης στο χθες, της αδυναμίας να γίνει υποκείμενο μιας μεγάλης αλλαγής που χρειάζεται ο τόπος. Θέλει πολλές και δραστικές τομές στο εσωτερικό του πριν εκπέμψει ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα αλλαγής απέναντι στη ΝΔ.
-Και η Νέα Αριστερά, όμως, δεν δείχνει να έχει το ξεπέταγμα που αναμενόταν από τους φίλους της. Μπορεί να γίνει το άλμα; Και τι απαιτείται γι΄ αυτό;
Η Νέα Αριστερά ξεκίνησε στα δύσκολα. Με την Κεντροαριστερά αθροιστικά στο χαμηλότερο σημείο της, μετά το 1974, και με την Αριστερά πολυδιασπασμένη και εν πολλοίς χωρίς πολιτικές φιλοδοξίες. Εντούτοις και αναγκαία ήταν η συγκρότηση της και επιβεβλημένη. Διότι είναι φορέας αξιοπιστίας, κυβερνητικής εμπειρίας, εξοικείωσης με τη διεθνές περιβάλλον και με πολιτική και ιδεολογική ωριμότητα. Πιστεύω ότι μπορεί να αναδείξει το περιεχόμενο της πολιτικής, τις αλλαγές που χρειάζεται ο τόπος, μπορεί να εμπνεύσει πρωτίστως τη νεολαία, μπορεί να δώσει πνοή στις ιδέες μιας ριζοσπαστικής στροφής με αιχμή την κλιματική κρίση, την οικονομία, τις κοινωνικές ανισότητες, τη δημοκρατία. Μπορεί να εκφέρει τον πολιτικό λόγο που δεν συμβιβάζεται, που έχει διαύγεια, μέθοδο και πειστικότητα. Θα δοκιμαστεί το εγχείρημα πρωτίστως στις ευρωεκλογές, αλλά πιστεύω ότι είναι ο μόνος χώρος με δυναμική και προοπτική στον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς.
-Το θέμα της ανασύνθεσης της προοδευτικής παράταξης μπορεί να έρθει στο προσκήνιο μετά τις ευρωεκλογές; Και πώς;
Η ενότητα της Κεντροαριστεράς είναι η ιδέα αυτών που αντί να αναγνωρίσουν τη «στρατηγική ήττα» της Κεντροαριστεράς και την ανάγκη μιας μεγάλης πολιτικής στροφής, προσβλέπουν σε μία συγκόλληση ως «σανίδα σωτηρίας». Είναι προφανές ότι χρειάζεται ένας ισχυρός πόλος για να ανταγωνιστεί τη ΝΔ. Αλλά σήμερα προφανώς δεν συντρέχει καμία από τις προϋποθέσεις που χρειάζεται αυτό το προφανές και για αυτό δεν συμβαίνει. Δεν συνέβη υπό συνθήκες απλής αναλογικής, πολύ πιο δύσκολα θα συμβεί υπό συνθήκες ενισχυμένης αναλογικής. Κοινώς είναι μια ανούσια συζήτηση σε αυτήν τη φάση. Εάν και εφόσον συμβεί στο μέλλον αυτό θα είναι αποτέλεσμα κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών που μετά βεβαιότητας δεν περνάνε μέσα από τους πολιτικούς και τις δυνάμεις που εκφέρουν αυτό το λόγο. Ούτε η «συγκόλληση» ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ είναι εφικτή, ούτε τα «δημοκρατικά μέτωπα», ούτε οι θεωρίες περί της ένταξης στο ΣΥΡΙΖΑ στη σοσιαλιστική ομάδα. Παρακάμπτουν όλοι τα θέματα της πολιτικής, της ταυτότητας, της στρατηγικής, των κεντρικών ιδεών μιας πραγματικής αλλαγής στον τόπο. Ο «συνωστισμός στο Κέντρο», εν μέρει της ΝΔ και φυσικά του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ είναι ο συνωστισμός των πολιτικών δυνάμεων που δοκιμάζονται από την κρίση αντιπροσώπευσης και την κρίση των πολιτικών ιδεών τους. Θέλει πολύ δρόμο δυστυχώς πριν αποκτήσουν ισχυρές πολιτικές ταυτότητες που να σηματοδοτούν κάτι στους πολίτες και να δημιουργούν τις προϋποθέσεις μιας πολιτικής ενότητας. Το Ισπανικό παράδειγμα είναι το πλησιέστερο σε αυτό που εννοώ. Ισχυρές ταυτότητες πολιτικών κομμάτων και διακριτές πολιτικές ήταν η προϋπόθεση της συμμαχίας που επιτεύχθηκε και των πολιτικών που εφάρμοσαν ως κυβέρνηση.
