Η επίσημη έναρξη του φετινού χειμώνα, καταγράφεται την Παρασκευή 22 Δεκεμβρίου, με το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, τρεις ημέρες πριν τα Χριστούγεννα. Το βράδυ της 22ας Δεκεμβρίου θα είναι το μεγαλύτερο του έτους σε διάρκεια. Μετά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, οι νύχτες μικραίνουν και οι ημέρες μεγαλώνουν, μέχρι να σημειωθεί το Θερινό Ηλιοστάσιο, όπου θα έχουμε τη μεγαλύτερη σε διάρκεια ημέρα του έτους.
Ηλιοστάσιο ονομάζεται η χρονική στιγμή κατά την οποία ο άξονας της Γης εμφανίζεται στραμμένος όσο περισσότερο προς ή μακριά από τον Ήλιο και συμβαίνει κατά την ετήσια τροχιά της Γης γύρω από αυτόν. Αυτό ισοδυναμεί με τον Ήλιο να βρίσκεται στο βορειότερο ή στο νοτιότερο σημείο του ουρανού που βρίσκεται το μεσημέρι, όπως εμφανίζεται σε μας, πάνω στην επιφάνεια της Γης.
Το χειμερινό ηλιοστάσιο, δεν είναι πάντα την ίδια ημέρα κάθε χρόνο. Το συναντάμε μεταξύ 20 και 23 Δεκεμβρίου, πιθανότερα μεταξύ 21ης και 22ης Δεκεμβρίου.
Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τα έθιμα στη χώρα μας, συνηθιζόταν την ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου να τοποθετούν στο αναμμένο τζάκι ένα αρκετά μεγάλο ξύλο, που ονομαζόταν μάμμη ή μπάμπω. Γιατί έπρεπε σε κάθε σπίτι, να καίει η φωτιά, για να αποτρέπονται οι ανεπιθύμητοι καλικάντζαροι αλλά και για να ζεσταθεί ο μικρός Χριστός. Έτσι, το πιο διαλεκτό και μεγάλο κούτσουρο, φυλαγμένο ως τότε από τη νοικοκυρά του σπιτιού, το προσκομίζουν στο τζάκι τη παραμονή και το ραίνουν με αμύγδαλα και καρύδια, με ξηρούς καρπούς της περασμένης χρονιάς. Το κούτσουρο αυτό με το άναμμα ονομάζεται Χριστόξυλο.
Στο Βυζάντιο
Στα βυζαντινά χρόνια τα Βρουμάλια, διαρκούσαν από τις 24 Δεκεμβρίου έως τις 17 Ιανουαρίου. Τις ημέρες αυτές οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες προσέφεραν δώρα σε συγγενείς, φίλους και προσωπικό των ανακτόρων. Η Σύνοδος της Ρώμης το 743 μ.Χ. κατάργησε τις γιορτές, θεωρώντας ότι είναι ειδωλολατρικές.
Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία η γιορτή του «Ήλιου» στις 25 Δεκεμβρίου ήταν πολύ σημαντική. Ο Ήλιος άρχιζε και πάλι να ανεβαίνει στον ουρανό και έτσι να μεγαλώνουν οι ημέρες και οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα Σατουρνάλια.
Στον υπόλοιπο κόσμο
Οι αγγλοσαξονικοί λαοί τιμούσαν το χειμερινό ηλιοστάσιο με παγανιστικές ηλιολατρικές γιορτές, όπως το άναμμα φωτιάς, για να χαιρετίσουν την επάνοδο του ήλιου στο βόρειο ημισφαίριο.
Σήμερα υπάρχει ένα έθιμο που συνδέεται με το χειμερινό ηλιοστάσιο και τηρείται στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας. Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε δύο ομάδες, στους Καθαρούς και τους Ακάθαρτους. Οι Καθαροί, ντυμένοι με την τοπική ενδυμασία (σκουροπράσινο σακάκι και μαύρο δερμάτινο παντελόνι) φορούν στο κεφάλι ένα είδος ψεύτικης κόμμωσης σε διάφορα σχήματα, που πολλές φορές φτάνει σε ύψος τα τρία μέτρα και σε βάρος τα 25 κιλά. Οι Ακάθαρτοι φορούν προβιές και στα πρόσωπά έχουν άγριες μάσκες.
Στην Κίνα γιορτάζουν τη μικρότερη ημέρα του χρόνου με οικογενειακές συγκεντρώσεις και μνημόσυνα στους προγόνους (Dongzhi). Το πιάτο που κυριαρχεί είναι το τανγκγιάν ένα είδος κεφτέ από ρύζι.
Στο Ιράν γιορτάζουν τη μεγαλύτερη και πιο σκοτεινή νύχτα του χρόνου με οικογενειακές συνάξεις και συγκεντρώσεις σε φιλικά σπίτια, όπου κυριαρχεί το φαγητό, το ποτό και η απαγγελία ποίησης.
