Την έκθεση συνέταξε η οργάνωση σε συνεργασία με τη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Κεντρικής Ευρώπης. Όπως σημειώνεται, «δεν φαίνεται να έχει σημειωθεί βελτίωση σε σχέση με την κατάσταση που επικρατούσε το 2012», ενώ αντίθετα, παρόλο που το πρόγραμμα προκαταγραφής αναμένεται να οδηγήσει σε πλήρη καταγραφή των αιτούντων σε διάστημα έξι μηνών, «αυτό το χρονικό πλαίσιο δεν θεωρείται επαρκές ώστε να αποφευχθεί άλλη μια συσσώρευση εκκρεμών υποθέσεων (backlog) που θα χειροτερέψει την κατάσταση και θα πυροδοτήσει κοινωνικές εντάσεις».
Στην έκθεση υπογραμμίζονται οι ελλείψεις στο σύστημα εξέτασης των παλαιών αιτημάτων ασύλου, όπως η απουσία ενημέρωσης των αιτούντων και η αδράνεια των Επιτροπών Προσφυγών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τονίζεται ωστόσο, ότι με το νέο νόμο 4375/2016 δίνεται η δυνατότητα χορήγησης άδειας παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους στους αιτούντες που έχουν καταθέσει αίτημα περισσότερα από πέντε χρόνια πριν, έχουν εκκρεμή έφεση και κατέχουν κάρτα αιτούντος άσυλο σε ισχύ. Όπως διευκρινίζεται, ο αριθμός των υποθέσεων που μπορούν να υπαχθούν σε αυτό το καθεστώς ανέρχεται σε 7.800 από τους 18.500 που απαρτίζουν τις εκκρεμείς προσφυγές του backlog.
Σχετικά με το νέο σύστημα ασύλου, κρίνεται αναποτελεσματική η λειτουργία των περιφερειακών γραφείων ασύλου, τα οποία «πέντε χρόνια μετά τη θέσπισή τους δεν έχουν ιδρυθεί πλήρως». Οι αιτούντες, μεταξύ των οποίων ασυνόδευτα παιδιά, που ζουν σε όλη την Ελλάδα, «είναι υποχρεωμένοι να ταξιδεύουν συχνά πολύ μεγάλες αποστάσεις για να φτάσουν σε ένα περιφερειακό γραφείο ασύλου και να καταθέσουν την αίτησή τους». Γι' αυτό, όπως επισημαίνεται, η πλειοψηφία των προσφύγων αναγκάζεται να μένει στην Αθήνα και αυτό έχει δημιουργήσει μεγάλο φόρτο εργασίας για το γραφείο της Αττικής. Τονίζεται ότι ο φόρτος εργασίας και η έλλειψη προσωπικού στο γραφείο της Αττικής οδηγούν σε καθυστερήσεις στην καταγραφή των αιτημάτων, ωστόσο αναγνωρίζεται ότι ο νέος νόμος 4375/2016 προβλέπει για το σκοπό αυτό την αύξηση του προσωπικού.
Στην έκθεση σχολιάζεται και η καταγραφή των αιτημάτων μέσω Skype που, όπως σημειώνεται, αρχικά θεωρήθηκε ένα μέτρο που θα έλυνε τις απαράδεκτες ουρές ανθρώπων έξω από τα γραφεία στην Κατεχάκη. Ωστόσο, το Φόρουμ χαρακτηρίζει το μέτρο δυσλειτουργικό και σχεδόν δυσπρόσιτο από τους αιτούντες. «Ο αριθμός των αιτήσεων υπερβαίνει κατά πολύ τις δυνατότητες του συστήματος και δημιουργεί για άλλη μια φορά ένα "λαχείο", του οποίου οι νικητές, οι άνθρωποι που θα πάρουν μια απάντηση από τις υπηρεσίες ασύλου, είναι αβέβαιοι», σχολιάζεται.
Τέλος, υπογραμμίζεται και το γεγονός, ότι στις περιπτώσεις που οι αιτήσεις για άσυλο απορρίπτονται σε δεύτερο βαθμό, οι αιτούντες, αν και έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν έφεση στα διοικητικά δικαστήρια, συχνά δεν μπορούν να πληρώσουν τη νομική εκπροσώπησή τους. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών παρέχουν δωρεάν νομική υποστήριξη, αλλά μόνο σε περιορισμένο αριθμό περιπτώσεων, ανάλογα με την οικονομική τους δυνατότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι που δεν μπορούν να πληρώσουν το κόστος της προσφυγής τους στα διοικητικά δικαστήρια, να μην έχουν χαρτιά και να βρίσκονται σε κίνδυνο σύλληψης και απέλασης.
Καμία βελτίωση στο σύστημα παροχής ασύλου από το 2012
Τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αιτούντες διεθνή προστασία στην Ελλάδα και οι οποίες δυσχεραίνουν την πρόσβασή τους στο σύστημα ασύλου, καταγράφει το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων σε έκθεσή του.
