Η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν τα ξημερώματα της Παρασκευής όπως και η πρόσφατη αντεπίθεση του Ιράν στο Τελ Αβιβ, μετά το χτύπημα στην πρεσβεία της Συρίας, ήταν ουσιαστικά προειδοποιητικές βολές για το τι μπορεί να κάνει το κάθε κράτος στο άλλο. Όμως και οι δύο δεν τολμούν για την ώρα μια γενικευμένη επίθεση η οποία θα είχε αλυσιδωτές εξελίξεις για όλες τις χώρες της Μέσης Ανατολής και όχι μόνο.
Όποιες όμως και αν είναι οι προθέσεις του, σύμφωνα με τον Guardian, το πώς θα αντιδράσουν οι χώρες του κόλπου να καθορίσει την έκβαση της κρίσης.
Στο άρθρο του ο Διπλωματικό αναλυτής Πάτρικ Γουίντουρ, θέτει το βασικό ερώτημα: οι σουνιτικές μοναρχίες υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας φοβούνται περισσότερο το Ιράν και τους πληρεξούσιους του παρά απεχθάνονται το Ισραήλ και τη ζημιά που προκαλεί στους Παλαιστίνιους και την περιφερειακή σταθερότητα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τους τελευταίους έξι μήνες, σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή η επιλογή έχει κατασταλεί, καθώς το Ιράν και τα σουνιτικά κράτη έχουν σφυρηλατήσει ένα εύθραυστο ενιαίο μέτωπο. Τον Ιανουάριο, η Σαουδική Αραβία εξασφάλισε ότι το Ιράν θα έχει θέση στο τραπέζι μέσω μιας κοινής συνεδρίασης του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου και του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (GCC-IOC).
Ωστόσο, οι δύο πλευρές έχουν σημαντικές διαφωνίες - για μια λύση δύο κρατών, για τον μελλοντικό ρόλο της Χαμάς και εάν τα κρατικά μποϊκοτάζ ή η αποεπένδυση, άλλοτε κοινό εργαλείο των αραβικών κρατών κατά του Ισραήλ, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σε αυτήν την κρίση για να ασκηθεί πίεση στο Ισραήλ.
Επιπλέον, το Ιράν δεν έχει κρύψει την επιθυμία του να δει τις ΗΠΑ να εκδιώκονται από την περιοχή, ένα όραμα που δεν συμμερίζονται τα κράτη του Κόλπου.
Συνεργασία με το Ισραήλ
Το ζήτημα πλέον είναι αν η συνεργασία των αραβικών κρατών με το Ισραήλ για την απόκρουση της επίθεσης του Ιράν υποδηλώνει κάτι μεγαλύτερο και πιο μόνιμο. Μια σχολή σκέψης διατυπώνεται από τον Martyn Idynk, έναν πρώην πρεσβευτή των ΗΠΑ στο Ισραήλ, ο οποίος είπε σε πρόσφατη ενημέρωση του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (CFR) για την ιρανική επίθεση: «Αυτό που συνέβη… είναι ότι οι Σουνίτες Άραβες, ιδιαίτερα η Ιορδανία και η Σαουδική Αραβία, βγήκαν στην πρώτη γραμμή και κατέστησαν σαφές ότι η απειλή από το Ιράν ήταν πολύ μεγαλύτερη από οτιδήποτε άλλο. Αυτό που ανακαλύψαμε ήταν ότι ο στρατηγικός συντονισμός μεταξύ των ΗΠΑ και του Ισραήλ είναι πολύ πιο μακριά από ό,τι γνωρίζαμε οι περισσότεροι… και τα αραβικά κράτη που έχουν δεχθεί στο παρελθόν επίθεση από ιρανικούς πυραύλους και ρουκέτες τώρα έχουν μια αξιόπιστη αμυντική ομπρέλα που αποτελεί μέρος μιας Συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας ΗΠΑ - Σουνιτών - Ισραήλ».
Με άλλα λόγια τα κράτη του Κόλπου δεν νοιάζονται πλέον αν ο κόσμος γνώριζε αυτή τη συμμαχία και ότι όσο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, μπορούσε να δείξει ευαισθησία στις αραβικές ανησυχίες, υπήρχε η βάση για να αναπτυχθεί η σχέση Ισραήλ-Σουνιτών.
Είναι επίσης αλήθεια, σημειώνει ο Guardian, ότι ο ρόλος των κρατών του Κόλπου στην άμυνα του Ισραήλ έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. «Έχουμε εξασκήσει τα βήματά μας μαζί ξανά και ξανά εδώ και χρόνια», είπε ένας Βρετανός αξιωματούχος. Αυτό βασίζεται στην υπόθεση ότι τα αραβικά κράτη και το Ισραήλ είναι «φίλοι και εχθροί».
Μιλώντας για την αμυντική επιχείρηση που ξεκίνησε κατά του επερχόμενου μπαράζ επιθέσεων από την Τεχεράνη, ο συνεργάτης του CFR Max Boot τόνισε σχετικά ότι οι ΗΠΑ έπαιξαν τεράστιο ρόλο, όπως και οι Άραβες.
Ορισμένα, μάλιστα, έθνη του Κόλπου ήταν πιο «ανοιχτά» για τον ρόλο τους από άλλα, φοβούμενοι μια εσωτερική αντίδραση. Το Κατάρ δεν είχε καμία ανάμειξη παρά το γεγονός ότι φιλοξενούσε τη μεγαλύτερη αμερικανική βάση στη Μέση Ανατολή. Ομοίως, κανένα αμερικανικό F-35 δεν πέταξε από την αεροπορική βάση Dhafra στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το Κουβέιτ μπορεί να επέτρεψε στα αμερικανικά αεροπλάνα να πετάξουν, όχι όμως για να επιτεθούν στο Ιράν, αλλά για να πραγματοποιήσουν εξόδους «ρουτίνας πληροφοριών». Το αερομεταφερόμενο σύστημα προειδοποίησης και ελέγχου της Σαουδικής Αραβίας ήταν λειτουργικό, παρέχοντας όπως τελικά φαίνεται πληροφορίες.
Πάνω απ 'όλα, η Ιορδανία δεν έκανε καμία προσπάθεια να συγκαλύψει το γεγονός ότι κατέρριψε ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη για να υπερασπιστεί τον κυρίαρχο εναέριο χώρο της, προκαλώντας οργισμένες αντιδράσεις άλλων χωρών. Ωστόσο, η Ιορδανία κατηγόρησε το Ιράν ότι χρησιμοποίησε την μαχητική ομάδα των Αδελφών Μουσουλμάνων και τους αντιπροσώπους της ιρακινής πολιτοφυλακής για μήνες για να πραγματοποιήσει επιχειρήσεις διείσδυσης στο έδαφός της για να ξεσηκώσει τον μεγαλύτερο Παλαιστινιακό πληθυσμό στην περιοχή.
Η ένωση των κρατών του Κόλπου με το Ισραήλ
Ο αμερικανικός στρατός υποστηρίζει, επίσης, εδώ και χρόνια μια ολοκληρωμένη συμμαχία αεράμυνας, ενώνοντας τα κράτη του Κόλπου και το Ισραήλ.
Το πρώτο στάδιο ήταν οι συμφωνίες του Αβραάμ το 2020, μέσω των οποίων το Μπαχρέιν και τα ΗΑΕ εξομάλυναν τις σχέσεις με το Ισραήλ. Το δεύτερο στάδιο έγινε τον Σεπτέμβριο του 2021 με τη μετεγκατάσταση του Ισραήλ στο Centcom, τη μαχητική διοίκηση ΗΠΑ-Μέσης Ανατολής που περιλαμβάνει αραβικά κράτη.
Το ερώτημα τώρα είναι αν τα τελευταία γεγονότα θα καταλήξουν σε μια αντι-ιρανική συμμαχία αεράμυνας, και αν ναι, με ποιους όρους.
Η Dana Stroul, η οποία μέχρι τον Δεκέμβριο ήταν ο πιο υψηλόβαθμος πολιτικός αξιωματούχος στο Πεντάγωνο με ευθύνη για τη Μέση Ανατολή, υπογράμμισε: «Ό,τι και να πουν οι περιφερειακοί πολιτικοί, τα στρατιωτικά ιδρύματα, τα ιδρύματα ασφάλειας και πληροφοριών τόσο των αραβικών κρατών όσο και του Ισραήλ είναι ξεκάθαρα. Το Ιράν είναι το κέντρο της αστάθειας στην περιοχή, την εξαγωγή της τρομοκρατίας και το παράνομο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του».
Στην ανάλυσή του ο Guardian, σημειώνει επίσης ότι ελάχιστη προσπάθεια έχει γίνει στον σαουδαραβικό Τύπο να συγκαλύψει τον εκνευρισμό του Ριάντ με το Ιράν. Στο Arab News, ο Abdulaziz Sagar, πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών του Κόλπου, έγραψε σχετικά: «Η ιρανική ηγεσία προσπάθησε να τοποθετηθεί ως ο θεματοφύλακας των δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού και ο πρωταγωνιστής στον παλαιστινιακό αγώνα ενάντια στο Ισραήλ. Αυτή η πολιτική μετατράπηκε σε αεροπειρατεία της παλαιστινιακής υπόθεσης και αξιοποίηση των δεινών των Παλαιστινίων με έναν εντελώς σκοτεινό τρόπο για να υποστηρίξει την επεκτατική και παρεμβατική περιφερειακή πολιτική και τα εθνικά συμφέροντα του Ιράν».
Και πρόσθεσε: «Το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της ιρανικής πυραυλικής επίθεσης στο Ισραήλ είναι η κατάρρευση του μύθου… που οι Ιρανοί ηγέτες μετέδωσαν στη φαντασία του αραβικού κόσμου: ότι η υποστήριξη του Ιράν, της επανάστασής του και των ηγετών του είναι ο μόνος τρόπος για αποτελεσματική αντιμετώπιση με την ισραηλινή αλαζονεία και επιθετικότητα».
Στο Ισραήλ, οι πολιτικοί ελπίζουν ότι οι Σαουδάραβες θα δουν τα τελευταία γεγονότα ως σημείο καμπής. Ο υπουργός Άμυνας Yoav Gallant είπε: «Έχουμε την ευκαιρία εδώ να δημιουργήσουμε μια στρατηγική συμμαχία ενάντια σε αυτή τη σοβαρή απειλή από το Ιράν».
Το μέλλον της Παλαιστίνης
Η Σαουδική Αραβία πάντως, μαζί με το Κατάρ, την Ιορδανία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αίγυπτο, είχαν επενδύσει στο δικό τους παλαιστινιακό ειρηνευτικό σχέδιο. Αυτό περιελάμβανε προτάσεις για κατάπαυση του πυρός, ακολουθούμενη από μια αραβική δύναμη διεθνούς προστασίας που επιχειρεί τόσο στη Γάζα όσο και, σημαντικά, στη Δυτική Όχθη. Σύμφωνα με το σχέδιο, η δύναμη προστασίας θα συγκροτηθεί κατόπιν αιτήματος του Παλαιστίνιου προέδρου, Μαχμούντ Αμπάς, και δεν θα επιβληθεί από το εξωτερικό, ενώ θα ήταν ο πρόδρομος των ειρηνευτικών συνομιλιών που δεν θα διαρκέσουν περισσότερο από δύο χρόνια με σκοπό να οδηγήσουν στον σχηματισμό ενός παλαιστινιακού κράτους.
Όλα τα μέρη θα πρέπει να συμφωνήσουν σε αυτό το τελικό σημείο, ενώ το σχέδιο προέβλεπε την ισραηλινή περιφερειακή αναγνώριση και ολοκλήρωση στο τελικό της στάδιο. Ο Λόβατ είπε ότι τα αραβικά κράτη ήλπιζαν να κυκλοφορήσουν το σχέδιο τον Μάρτιο, αλλά είχε καθυστερήσει από τις ΗΠΑ. Ένα βασικό στοιχείο θα ήταν να δοθεί στη Χαμάς ένας ρόλος σε μια ανανεωμένη παλαιστινιακή ηγετική οργάνωση.
Αν και υπάρχει εκτεταμένος κυνισμός σχετικά με τις προθέσεις της Σαουδικής Αραβίας προς τους Παλαιστίνιους, πολλοί Βρετανοί αξιωματούχοι επέμειναν ότι το Ριάντ μιλούσε με ενθουσιασμό για την πιθανότητα διοργάνωσης ειρηνευτικής διάσκεψης. Οι ίδιοι οι διπλωμάτες της Σαουδικής Αραβίας έχουν αρνηθεί ότι θα απορρίψουν τους Παλαιστίνιους εάν ο Μπάιντεν ικανοποιούσε τις απαιτήσεις του Ριάντ για τη δική του ασφάλεια σε αντάλλαγμα για την ομαλοποίηση με το Ισραήλ.
Ο Tobias Borck, τέλος, επικεφαλής της Μέσης Ανατολής στο αμυντικό thinktank RUSI, δήλωσε: «Το παλαιστινιακό ζήτημα βρίσκεται δίπλα στα εσωτερικά εθνικά συμφέροντα του Ριάντ, αλλά νομίζω ότι οι Σαουδάραβες γνωρίζουν καλά ότι το είδος της σταθερότητας που θέλουν στην περιοχή είναι πραγματικά εφικτό». Σε αυτή τη βάση, σημείωσε, η Σαουδική Αραβία θα αντισταθεί σε περισσότερες συγκρούσεις με το Ιράν προς το παρόν, θεωρώντας το ως εκτροπή, και αντίθετα θα επιμείνει ότι το βλέμμα του κόσμου δεν πρέπει να φύγει από τη Γάζα.
